Người luôn miệng nhắc "cẩn thận củi lửa" trong phim Trung Quốc là ai? Vai trò quan trọng ra sao?

Thời xưa, cứ vào mỗi buổi tối sẽ một người đàn ông đánh kẻng, miệng hô: "Thời tiết hanh khô, cẩn thận củi lửa". Tại sao dân chúng lại cần anh ta và nếu không có những người này thì điều gì sẽ xảy ra?

Khi xem các bộ phim cổ trang Trung Quốc, không khó để bắt gặp hình ảnh người đàn ông thường đi lại vào ban đêm với câu cửa miệng "Thời tiết hanh khô, cẩn thận củi lửa" (hoặc "Trời hanh vật khô, đề phòng củi lửa").

Họ được gọi là người đánh canh, hay canh phu, chính là một nghề rất quan trọng trong thời xưa. Canh phu xuất hiện sớm nhất ở thời nhà Tần, nhưng đến nhà Hán mới trở thành một nghề chính thức và phổ biến trong dân gian.

Sự xuất hiện của nhân vật nói trên cũng là điều dễ hiểu vì ở thời cổ - trung đại chưa có đồng hồ. Để nắm bắt thời gian trong ngày thì mọi người sẽ phải nhìn lên bầu trời, dựa vào độ cao của Mặt trời để ước chừng. Nhưng phương pháp này vào ban đêm thì gần như vô dụng. Cũng vì lí do đó, một nghề được gọi là "canh phu" ra đời.

Thông thường, canh phu là một nhóm hai người, làm việc vào lúc giữa đêm. Hai người phối hợp với nhau, vừa tăng cường hiệu suất làm việc vừa có thể hỗ trợ lẫn nhau. Trong đó, một người cầm đèn soi đường, một người cầm kẻng hoặc ống trúc, hai người vừa đi vừa hô.

Hành động canh phu dùng gậy đánh vào kẻng hoặc ống trúc để tạo tiếng vang gọi là đánh canh. Vì được thuê bởi quan phủ địa phương nên canh phu cũng chính là "nhân viên công vụ" theo như cách gọi của thời nay. Yêu cầu để làm nghề này là phải có sức khỏe tốt, càng trẻ càng được ưu tiên.

Theo sử liệu ghi chép, canh phu sẽ gõ 5 hồi mỗi đêm, mỗi lần cách nhau 2 giờ đồng hồ. Sau khi mặt trời xuống núi, canh phu bắt đầu làm việc, 7 giờ tối là hồi canh đầu tiên, đồng thời nhắc nhở về vấn đề phòng chống trộm cắp và hỏa hoạn.

Ở thời hiện đại, 7h tối là thời gian ăn cơm, còn lâu mới đến giờ ngủ. Nhưng ở thời xưa, lúc này trời đã tối đen, người ta ăn cơm xong thì leo lên giường đi ngủ. Tiếng đánh kẻng gõ trúc đầu tiên của canh phu vào lúc 7h tối cũng là âm thanh nhắc nhở mọi người nhanh chóng làm hết việc dang dở, chuẩn bị yên giấc. Đối với bách tính thời bấy giờ, lửa không phải là thứ để chơi.

Hồi kẻng tiếng gõ trúc đầu tiên trong đêm vang lên, nhắc nhở mọi người trước khi đi ngủ thì phải dập tắt hết lửa nến, lừa lò, phòng ngừa hỏa hoạn. Nhà cửa ngày xưa hầu như đều được xây bằng chất liệu gỗ và rơm, rất dễ bắt lửa. Một khi ngọn lửa bén lên mất kiểm soát, hậu họa sẽ khôn lường.

Sau một ngày làm việc mệt mỏi, người ta thường có xu hướng leo lên giường ngủ ngay với cái bụng no. Do đó, nhắc nhở mọi người dập tắt tất cả củi lửa trước khi ngủ là điều vô cùng quan trọng.

Hồi kẻng vang lên vào thời điểm 9h tối, cũng là lúc bách tính nên yên giấc. Thế nhưng thời nào cũng vậy, đều có những người cố thức đêm. Người mẹ chăm con nhỏ, người vợ vá quần may áo... Chăm chú luôn tay bên ánh nến lập lòe, thời gian trôi qua lúc nào không hay.

Khi nghe hồi canh thứ hai, họ mới giật mình dừng lại việc trên tay, chuẩn bị lên giường đi ngủ. Người xưa đa phần không có thói quen ngủ nướng trên giường mà dậy rất sớm. Do đó, đi ngủ sớm, đảm bảo chất lượng giấc ngủ mỗi ngày là chuyện quan trọng không nên lơ là.

Hồi kẻng thứ ba vang lên đã là 11 giờ khuya. Đêm hôm vắng vẻ, cũng là thời gian lý tưởng để bọn trộm hành sự. Nghe hồi kẻng vang vọng này, bọn trộm ít nhiều cũng sợ hãi, dè chừng hơn.

Canh phu đi khắp con đường ngõ hẻm cũng xem như thực hiện nhiệm vụ tuần tra. Bọn trộm đa phần cố gắng lẩn trốn để không bị canh phu bắt gặp vì họ vốn dĩ cũng là "nhân viên" của quan phủ.

Hồi kẻng thứ tư được đánh vào lúc 1 giờ sáng, cũng là thời điểm nhiệt độ xuống thấp nhất. Khi ấy, canh phu sẽ hô: "Giờ Sửu, trời đất lạnh giá". Nhắc nhở mọi người chú ý nhiệt độ, kiểm tra lại các cửa có đóng chặt hay chưa để tránh gió lạnh độc hại lùa vào.

Được biết giờ Sửu là thời gian từ 1h đến 3 giờ sáng. Lúc này, công việc của canh phu đã gần như hoàn thành. Đến khi hồi kẻng thứ năm vang lên cũng là lúc trời bắt đầu dần sáng. Người đánh canh hô: "Giờ Dần canh năm, ngủ sớm dậy sớm, giữ gìn sức khỏe". Đây cũng chính là "âm thanh báo thức" để người dân thức dậy rời giường, bắt đầu ngày mới.

Nguồn gốc của nghề "canh phu" bắt đầu từ trước khi Trung Quốc được thống nhất bởi Tần Thủy Hoàng tức là có từ thời Xuân Thu - Chiến Quốc. Lúc bấy giờ, người dân chưa gọi là "canh phu" mà gọi là " kê nhân".

Sở dĩ gọi là "kê nhân" vì đặc trưng của người này là báo hiệu giống như loài gà báo hiệu cho chúng ta thời gian vào buổi sáng. "Kê nhân" ám chỉ hình ảnh tương tự ở của người làm nghề này vào ban đêm.

Trong sách Chu Lễ (sách ghi lại nghi lễ thời nhà Chu) cũng có nói đến vai trò của những nhân vật như thế này: "Kê nhân cầm chiêng của mình, trong các nghi lễ lớn của triều đình sẽ hô to để truyền đạt cho bá quan cùng biết để thực hiện lễ nghi."

Còn ngày thường, "kê nhân" vẫn chịu trách nhiệm báo hiệu cho mọi người vào ban đêm cẩn thận trộm cắp và đề phòng hỏa hoạn. Sau này, những người như vậy đổi tên được gọi là "canh phu". Họ được coi như một nhân viên hưởng lộc của chính quyền.

Không phải tự nhiên mà được chọn làm "canh phu". Bởi người được chọn có khi là được bầu ra, thường là người có sức khỏe, giọng nói lớn và được tín nhiệm. Vì đây là công việc vất vả, phải thức gần như suốt đêm.

Mẹ chồng lộ mối quan hệ 'khó đỡ' với con dâu, quá khứ bị đào lại ai cũng sốc Lan Chi16:48:50 19/02/2025Một đám cưới diễn ra tại thành phố Tô Châu, tỉnh Giang Tô với những tình tiết gay cấn hơn cả phim truyền hình đã thu hút rất nhiều sự chú ý của cộng đồng mạng Trung Quốc.