Nước Anh phát hiện chấn động, một 'loài' khác tạo ra lửa trước cả loài người?

Một phát hiện khảo cổ học quan trọng tại làng Barnham , hạt Suffolk (Anh) vừa làm rung chuyển hiểu biết của giới khoa học về lịch sử tiến hóa loài người. Các chuyên gia đang tiến hành phân tích tài liệu để tìm hiểu thêm về sự thật.

Theo Sci-News, cuộc khai quật tại đây đã hé lộ lớp trầm tích bị nung nóng có niên đại 400.000 năm, kèm theo một chiếc rìu đá lửa bị nứt vỡ và hai mảnh pyrite – dấu tích cho thấy con người cổ đại không chỉ sử dụng mà còn chủ động tạo ra lửa từ thời điểm sớm hơn rất nhiều so với những gì từng được tin tưởng.

Trong hàng thập kỷ, việc kiểm soát và tạo ra lửa vẫn được xem là một bước ngoặt lớn của tiến hóa. Lửa không chỉ mang lại hơi ấm, ánh sáng, sự bảo vệ khỏi thú săn mồi, mà còn mở ra khả năng chế biến thức ăn – điều giúp nâng cao giá trị dinh dưỡng, mở rộng phạm vi thực phẩm có thể tiêu thụ và góp phần vào sự phát triển của não bộ. Việc chủ động tạo và duy trì lửa cũng cho phép loài người sinh tồn ở những vùng khí hậu khắc nghiệt, từ đó mở rộng phạm vi cư trú và gia tăng số lượng quần thể.

Trong lịch sử khảo cổ, dấu vết lửa xuất hiện tại các địa điểm cư trú của con người đã được xác định lên đến 1 triệu năm. Tuy nhiên, bằng chứng thuyết phục về khả năng chủ động tạo lửa cổ xưa nhất từng được công nhận trước đây chỉ có niên đại khoảng 50.000 năm – tại một di chỉ của người Neanderthal ở Pháp. Homo sapiens (loài người hiện đại) cũng được cho là đã tiếp cận kỹ năng này trong cùng thời kỳ, hoặc sớm hơn đôi chút.

Nhưng phát hiện tại Barnham đã đặt lại toàn bộ vấn đề. Với niên đại lên tới 400.000 năm, những bằng chứng mới này đã bác bỏ hoàn toàn khả năng Homo sapiens là loài đầu tiên phát minh ra lửa, bởi loài chúng ta chỉ mới xuất hiện hơn 300.000 năm trước. Những người biết tạo lửa sớm nhất hóa ra lại là người Neanderthal sơ khai – một nhánh của chi Người từng tồn tại song song với chúng ta nhưng đã tuyệt chủng cách đây khoảng 40.000 năm.

Trong số các hiện vật được tìm thấy, hai mảnh pyrite, khoáng vật sắt disulfide có màu vàng ánh kim gây chú ý đặc biệt. Người tiền sử thường sử dụng pyrite kết hợp với đá lửa (flint), đập mạnh hai vật liệu vào nhau để tạo ra tia lửa. Điều khiến các nhà nghiên cứu càng thêm bất ngờ là pyrite rất hiếm khi xuất hiện tự nhiên tại khu vực Barnham. Việc các mảnh pyrite xuất hiện tại đây khiến họ tin rằng nhóm người cổ đại này đã phải di chuyển đến nơi khác để thu thập, sau đó mang theo như vật tùy thân trong những chuyến di cư hoặc săn bắn. Điều này cho thấy mức độ chủ động và hiểu biết của họ về việc tạo lửa không hề đơn giản hay mang tính tình cờ.

Giáo sư Chris Stringer , nhà cổ nhân học thuộc Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên London (Anh) và là đồng tác giả nghiên cứu, nhận định: "Những người tạo ra lửa ở Barnham cách đây 400.000 năm có lẽ là người Neanderthal sơ khai, dựa trên hình thái của các hóa thạch cùng niên đại từ Swanscombe, Kent và Atapuerca ở Tây Ban Nha, thậm chí còn lưu giữ DNA của người Neanderthal sơ khai". Nhận định này mở ra hướng tiếp cận mới về mức độ thông minh, khả năng thích nghi và kỹ thuật sinh tồn của người Neanderthal - vốn lâu nay thường bị đánh giá kém tinh vi hơn Homo sapiens.

Cuộc nghiên cứu được dẫn dắt bởi giáo sư Nick Ashton, nhà khảo cổ học thuộc Bảo tàng Anh và Viện Khảo cổ học University College London (UCL). Ông cũng là tác giả chính của bài công bố đăng trên tạp chí khoa học danh tiếng Nature, nơi phát hiện này được đánh giá là bước tiến lớn trong việc thấu hiểu hành vi và năng lực kỹ thuật của các nhóm người cổ đại.

Ngôi làng bí ẩn ở Nhật Bản: Người dân sống cùng trăm con búp bê rùng rợn Hải Dương17:17:13 27/10/2025Ẩn mình sâu trong thung lũng Iya thuộc đảo Shikoku ít dân cư nhất Nhật Bản, ngôi làng Nagoro ngày nay được cả thế giới biết đến không phải vì sự trù phú hay hiện đại, mà vì một điều kỳ lạ là số lượng búp bê ở đây nhiều gấp 10 lần...