Lý do người Việt xưa đặt tên cho con thường đệm 'nam Văn, nữ Thị', ẩn ý điều gì?

Nguyễn Kim16:12 14/11/2024

 4  |  1 Thảo luận  |  Báo cáo

Theo dõi trên

Từ thuở xa xưa, trong cách đặt tên con của người Việt đã xuất hiện các cụm từ thường xuyên đệm trước tên chính như nam Văn nữ Thị, đây cũng là một nét truyền thống lâu đời được gìn giữ tới tận hôm nay.

Đặt tên cho con là việc vô cùng quan trọng đối với bậc phụ huynh bởi tên không chỉ đơn giản giúp trẻ có danh xưng trong giấy khai sinh mà còn mang nhiều ý nghĩa, "chứa đựng" tương lai... Và người Việt từ xưa khi đặt tên cho con thường không quên chữ đệm: "văn" cho con trai, "thị" cho con gái để phân biệt giới tính ngay trong cách gọi. Vậy tại sao trong tên thường có đệm "văn", "thị" mà không phải những từ khác?

Lý do người Việt xưa đặt tên cho con thường đệm nam Văn, nữ Thị, ẩn ý điều gì? - Hình 1

"Nam Văn, nữ Thị" là gì?

"Nam Văn nữ Thị" là một trong những nguyên tắc đặt tên của người Việt xưa. Đây cũng là một nét văn hóa vẫn được nhiều người duy trì cho đến hiện nay, tuy nhiên không phải ai cũng hiểu rõ cách đặt tên này của người xưa.

Cách đặt tên này vừa để phân biệt giới tính, vừa ẩn chứa nhiều ý nghĩa tốt đẹp mà cha mẹ muốn dành cho con cái của mình.

Có những trường hợp, tên của con trai và con gái giống nhau hoặc tương tự, việc đệm "Thị" hay "Văn" sẽ giúp dễ dàng nhận biết giới tính của người mang tên. Điều này đặc biệt quan trọng trong các tài liệu, văn bản pháp lý và gia phả.

Lý do người Việt xưa đặt tên cho con thường đệm nam Văn, nữ Thị, ẩn ý điều gì? - Hình 2

Tên con trai thường đệm "Văn"

Từ thời xa xưa - triều đại phong kiến, con trai (hay đàn ông) có "giá trị" rất nhiều, được ví như "nhất nam viết hữu thập nữ viết vô", ý nói một người con trai bằng mười con gái. Hơn nữa chỉ có nam giới mới được đến trường và tham gia các khoa thi - tức người có chữ nghĩa. Và theo bảng chữ, Văn có nghĩa là người có đi học, là học trò... Dần dần ai cũng muốn mình/con mình là người có chữ nghĩa, có học. Vì thế chữ "văn" thường được đặt kèm theo tên con trai ví như ước mơ của bậc cha mẹ muốn con cái được công thành, danh toại và sự nghiệp học hành được suôn sẻ thuận lợi.

Lý do người Việt xưa đặt tên cho con thường đệm nam Văn, nữ Thị, ẩn ý điều gì? - Hình 3

Cuối cùng thói quen đặt tên cho con trai dần được hình thành và ăn sâu vào tiềm thức của nhiều thế hệ người Việt đến tận bây giờ. Họ thường đặt tên con theo "công thức" sau: Họ Văn Tên. Thậm chí khi xã hội phát triển, một số phụ huynh vẫn giữa lại "văn" trong tên của con như để nhớ đến cội nguồn cha ông, đồng thời mong ước con lớn lên có tương lai rạng ngời, giỏi giang.

Tên của con gái thường đệm "Thị"

Nói một cách chính xác thì nguồn gốc chữ "thị" trong tên lót của nữ giới bắt đầu xuất hiện sau thời kỳ Bắc thuộc lần thứ nhất. Về mặt nguồn gốc từ nguyên, theo học giả An Chi, "thị" là một từ Việt gốc Hán dùng để chỉ phụ nữ. Trong quyển Từ nguyên từ điển có câu "Phu nhân xưng thị" (đàn bà gọi là thị). Từ điển này cũng giải thích thêm từ "thị" còn là một từ mà phụ nữ dùng để tự xưng.

Hiện nay, có rất nhiều ý kiến tranh cãi xung quanh việc sử dụng chữ "thị" khi đặt tên cho con gái. Về chữ thị (氏), đây là một từ Việt gốc Hán. Thị nguyên gốc từ có nghĩa là họ (hoặc ngành họ). Thường người tàu dùng chữ "thị" sau họ của chồng người phụ nữ (not họ của bả) và ko dùng tên cúng cơm của người nữ đó nữa.

VD: Nàng Tô Thị là nàng vợ của ông họ Tô.

Lý do người Việt xưa đặt tên cho con thường đệm nam Văn, nữ Thị, ẩn ý điều gì? - Hình 4

Nhưng khi sang đến Việt Nam thì có sự khác biệt: Đàn bà trong nhà quyền quý VN thì vẫn giữ họ cha và thêm chữ Thị phía sau. Ví dụ như Cù Hậu (xem lại bài lsu nước Nam Việt) khi chưa lên ngôi hoàng hậu thì gọi là Cù Thị (tức bà họ Cù) hay lâu lâu trong những tài liệu cổ ta vẫn nghe những danh xưng như: Hoàng hậu Dương thị, bà phi Nguyễn Thị... dịch ra là bà hậu họ Dương, bà phi họ Nguyễn vậy.

Chữ Thị là họ, nhưng chỉ 1 cá nhân riêng lẻ và chỉ dùng cho đàn bà đã lấy chồng. Để chỉ cả một họ số đông người ta dùng từ Gia (Diệp Gia, Tư Mã Gia, Viên Gia...) hoặc rộng hơn là Tộc, tiếng Việt gộp luôn 2 từ này tạo thành Gia Tộc.

Đến khi chữ Nôm bắt đầu sử dụng rộng rãi và khi văn hóa Việt Nam bắt đầu hình thành một đường lối riêng thì chữ "thị" chỉ người phụ nữ lại đứng trước tên riêng của họ, vd: Thị Mầu, Thị Kính... và đến khoảng thế kỷ 15 thì chữ Thị đi luôn vào tên và họ của con gái, như một cách khẳng định về gốc gác của người đó, giống như trường hợp chữ văn ở trên.

Đến khoảng thế kỷ 15, chữ Thị dần gắn liền với tên và họ của nữ giới, như một cách khẳng định gốc gác của người đó, tạo thành công thức đặt tên: Họ Thị Tên.

Lý do người Việt xưa đặt tên cho con thường đệm nam Văn, nữ Thị, ẩn ý điều gì? - Hình 5

Tuy nhiên, ngày nay công thức đặt tên "nam Văn, nữ Thị" dường như đã được thay đổi ít nhiều. Do làn sóng hội nhập quốc tế, văn hóa phát triển nên mọi thứ đã dần được đổi khác. Có không ít gia đình đã sử dụng các tên đệm khác có ý nghĩa đẹp hơn để kết hợp với tên chính thức.

Tuy nhiên, nói đi nói lại, cách đặt tên "nam Văn nữ Thị" vẫn tồn tại như một điều đã ăn sâu vào thói quen và văn hóa của người Việt đến tận bây giờ.

Lý do người Việt xưa đặt tên cho con thường đệm nam Văn, nữ Thị, ẩn ý điều gì? - Hình 6

Bạn có THÍCH bài viết này chứ?
Không

Chủ đề liên quan

Jenny Huỳnh đỗ thêm ĐH Bắc Kinh, rich kid Chao liền khoe bằng ĐH Mỹ dằn mặt?

Jenny Huỳnh đỗ thêm ĐH Bắc Kinh, rich kid Chao liền khoe bằng ĐH Mỹ dằn mặt?
Đình Như14:57:41 02/04/2025
Jenny Huỳnh và Chao đều là những YouTuber Gen Z được nhiều người yêu mến. Cả hai đều dân tình trầm trồ bởi có cuộc sống của một rich kid chính hiệu. Không lạ gì khi họ lại bị đặt trên bàn cân.

 3  |  0 Thảo luận  |  

Vụ 3 người mất vì cháy nhà ở Q8: tôn biến dạng, 5 trong số 8 người thoát nạn

Vụ 3 người mất vì cháy nhà ở Q8: tôn biến dạng, 5 trong số 8 người thoát nạn
Kim Oanh11:18:47 02/04/2025
Hiện trường vụ cháy nhà ở quận 8 (TP.HCM) tan hoang, một căn nhà bị thiêu rụi hoàn toàn. Những căn nhà xung quanh cũng chịu ảnh hưởng nặng nề, mái tôn cong vênh, biến dạng sau cơn lửa dữ.

 1  |  0 Thảo luận  |  

Thùy Tiên lộ diện ở bệnh viện, nhóm y tá lao vào làm thứ 'sốc', visual tụt dốc?

Thùy Tiên lộ diện ở bệnh viện, nhóm y tá lao vào làm thứ 'sốc', visual tụt dốc?
Kim Oanh10:38:20 02/04/2025
Mới đây, Hoa hậu Thùy Tiên chính thức tái xuất sau thời gian dài ở ẩn vì lùm xùm quảng cáo kẹo rau củ. Cô xuất hiện tại một bệnh viện để tham gia hoạt động thiện nguyện.

 1  |  0 Thảo luận  |  

"Vua nem chua" tranh cãi vì mời Thông Soái Ca, tiktoker Hoàng Cửu Bảo

"Vua nem chua" tranh cãi vì mời Thông Soái Ca, tiktoker Hoàng Cửu Bảo
Bảo Nam17:11:47 01/04/2025
Sự kiện Vua nem chua - Nem chua Suối Sỏi diễn ra tại Công viên Tuổi Trẻ, phường Phương Lâm, TP Hòa Bình gây tranh cãi vì mời loạt nhân vật tai tiếng đến tham dự như Thông soái ca, Hoàng Hữu Bảo,...

 4  |  0 Thảo luận  |  

Bộ VH vào cuộc điều tra lùm xùm tình ái, ViruSs bị soi trình độ, có phông bạt?

Bộ VH vào cuộc điều tra lùm xùm tình ái, ViruSs bị soi trình độ, có phông bạt?
Keng13:41:07 01/04/2025
Thời gian qua, mạng xã hội xôn xao trước lùm xùm đấu tố sau chia tay giữa streamer, nhạc sĩ ViruSs và hot TikToker Ngọc Kem. Thậm chí, cô ẩn ý bạn trai cũ từng có con, khiến công chúng lên án, chế giễu streamer này khắp mạng xã hội.

 3  |  0 Thảo luận  |  

ViruSs 'ngư ông đắc lợi', bị TikToker lên thẳng VTC 'bóc trần', donate trăm củ?

ViruSs 'ngư ông đắc lợi', bị TikToker lên thẳng VTC 'bóc trần', donate trăm củ?
Mỹ Hoa16:14:18 01/04/2025
Vào tối ngày 28/3, tổng lượt xem phiên livestream phân trần của ViruSs lên đến 4,8 triệu lượt, có thời điểm chạm tới 1,6 triệu người xem cùng lúc. Từ con số này, có thể thấy ViruSs sẽ thu về số tiền không hề nhỏ.

 4  |  0 Thảo luận  |  

Sếp Mailisa tố 1 ca sĩ mượn xe rồi đem cầm 7 tỷ, không trả còn mượn thêm 3 tỷ

Sếp Mailisa tố 1 ca sĩ mượn xe rồi đem cầm 7 tỷ, không trả còn mượn thêm 3 tỷ
Bảo Nam11:56:27 01/04/2025
Mới đây trên mạng xã hội, sếp Mailisa vừa có bài đăng gây chú. Chị tâm sự chuyện bị kẻ xấu lợi dụng, cầm cố siêu xe đắt tiền. Tuy nhiên, điều khiến dân tình sốc nhất là cách xử lý của nữ doanh nhân.

 2  |  0 Thảo luận  |  

Vợ Đoàn Văn Hậu về nhà chồng chơi, liền bị "rượt đuổi" chạy mất dép

Vợ Đoàn Văn Hậu về nhà chồng chơi, liền bị "rượt đuổi" chạy mất dép
Keng10:10:25 01/04/2025
Chiều 31/3, Doãn Hải My khiến dân mạng bật cười khi chia sẻ một nỗi sợ của cô nàng khi về quê chồng. Cùng Văn Hậu đi bộ trên đường làng, cô gây chú ý với ngoại hình xinh đẹp, cách ăn vận giản dị.

 2  |  0 Thảo luận  |  

Vợ Quý Bình đón 1 cặp đôi đến viếng chồng, lộ cảnh đối lập khiến CĐM thương xót

Vợ Quý Bình đón 1 cặp đôi đến viếng chồng, lộ cảnh đối lập khiến CĐM thương xót
Kim Oanh07:14:45 01/04/2025
Mới đây, trên mạng xã hội chia sẻ hình ảnh vợ chồng ca sĩ Ưng Hoàng Phúc đến viếng thất thứ 3 của cố nghệ sĩ Quý Bình ở chùa Đức Quang (quận 4, TP.HCM). Nam ca sĩ cùng bà xã ăn mặc giản dị, lặng lẽ tưởng niệm bên di ảnh và tro cốt của cố nghệ sĩ.

 3  |  0 Thảo luận  |  

Vụ học sinh cấp 1 "nhả khói", nói tục: Xác minh được địa điểm, lộ thông tin sốc

Vụ học sinh cấp 1 "nhả khói", nói tục: Xác minh được địa điểm, lộ thông tin sốc
Nguyễn Tuyết15:48:57 31/03/2025
Cõi mạng những giờ qua dậy sóng trước đoạn clip một nhóm nữ sinh tiểu học thản nhiên hút thuốc và nói tục ngay trong trường học. Hành vi của các em khiến nhiều phụ huynh bị sốc.

 3  |  0 Thảo luận  |  

Vợ Quang Hải để lộ ảnh lúc "còn phèn", bạn thân bất ngờ nói 1 điều sốc

Vợ Quang Hải để lộ ảnh lúc "còn phèn", bạn thân bất ngờ nói 1 điều sốc
Keng15:32:06 31/03/2025
Thời gian vừa qua, bà xã tiền vệ Nguyễn Quang Hải - hot girl Chu Thanh Huyền nhận được rất nhiều sự chú ý từ cư dân mạng vì một loạt lùm xùm quảng cáo, phát ngôn tranh cãi hay vụ đấu tố với người chị từng thân thiết.

 2  |  0 Thảo luận  |  

ViruSs lên tiếng xin lỗi, Pháo gỡ bài diss, nghi đã đồng ý tha thứ?

ViruSs lên tiếng xin lỗi, Pháo gỡ bài diss, nghi đã đồng ý tha thứ?
Hoàng Phúc10:49:31 31/03/2025
ViruSs đã livestream trên TikTok, sau khi tuyên bố đáp trả 3 người ngồi nói chuyện, tam sao thất bản (chỉ livestream của Ngọc Kem, Emma Nhất Khanh và cô gái có nickname Bột bóc anh hẹn hò cùng lúc nhiều người).

 3  |  0 Thảo luận  |