Quảng trường Thiên An Môn: Tồn tại 650 năm, ẩn chứa loạt bí ẩn chưa có lời giải

Quảng trường Thiên An Môn là quảng trường lớn nhất và mang tính biểu tượng nhất của Trung Quốc. Được hình thành từ thời nhà Minh (1368-1644), ban đầu nơi đây được thiết kế theo hình chữ "đinh" với đường Trường An là nét ngang, còn "nét dọc" là hành lang Thiên bộ lang kéo dài theo trục nam-bắc.

Do cấu trúc khép kín và kiểm soát nghiêm ngặt, suốt hai triều Minh-Thanh, nơi đây được xem là "Thiên nhai" - "đường lên trời". Quảng trường chỉ mở cửa cho dân chúng duy nhất vào ngày trước tiết Sương Giáng, khi những tử tù được đưa vào đây chờ hành quyết.

Sau Cách mạng Tân Hợi năm 1911, Chu Khải Kiềm - Tổng trưởng Nội vụ của Chính phủ Bắc Dương - cho phá bỏ Thiên bộ lang, mở ra sự kết nối giữa hai đầu đường Trường An, biến nơi từng là "phong bế quảng trường" thành "khai phóng quảng trường". Dân chúng có thể tự do qua lại.

Bước ngoặt quan trọng nhất đến vào ngày 1/10/1949, khi Chủ tịch Mao Trạch Đông tuyên bố thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa tại chính nơi này. Quảng trường Thiên An Môn từ đó trở thành biểu tượng chính trị của nước Trung Hoa mới, mở ra giai đoạn cải tạo và mở rộng toàn diện.

Từ năm 1955, chính quyền phá bỏ các bức tường và cổng ở hai đầu quảng trường, nâng diện tích lên gần 10.000 mét vuông. Cấu trúc hình "đinh" bị xóa bỏ, nhường chỗ cho một quy hoạch mới hiện đại và rộng mở hơn. Ủy ban Quy hoạch Đô thị Bắc Kinh được thành lập, cùng các chuyên gia Liên Xô đề xuất 11 phương án cải tạo - tuy nhiên, không phương án nào được lựa chọn.

Đến tháng 8/1958, nhằm chuẩn bị cho đại lễ kỷ niệm Quốc khánh lần thứ 10 (1959), Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc ra nghị quyết quy hoạch lại quảng trường và xây dựng tổ hợp "Thập đại kiến trúc". Bao gồm một công trình có sẵn là Triển lãm Công nghiệp, và 9 công trình mới như Đại lễ đường Nhân dân, Bảo tàng Cách mạng, Bảo tàng Lịch sử, Cung Văn hóa Dân tộc, và Nhà hát Quốc gia.

Đặc biệt, Đại lễ đường Nhân dân là công trình trọng điểm với phòng họp sức chứa 10.000 đại biểu. Tổng thời gian thi công toàn bộ "Thập đại kiến trúc" chỉ vỏn vẹn 400 ngày - kỳ tích so với các công trình quốc tế như trụ sở Liên Hiệp Quốc (7 năm), trung tâm hội nghị Geneva (8 năm) hay nhà hát Sydney (14 năm).

Đào Tông Chấn - kiến trúc sư trưởng - kể lại rằng Thủ tướng Chu Ân Lai trực tiếp chỉ đạo và yêu cầu các công trình phải "kết hợp hài hòa giữa truyền thống-hiện đại, giữa Trung Quốc-quốc tế" và mang tính vĩnh cửu.

Ban đầu, quảng trường được thiết kế dài 800 mét, rộng 500 mét, theo tỷ lệ phong thủy 5:8. Diện tích chính rộng 14 ha, gấp 4,5 lần Quảng trường Đỏ (Nga), gấp 5 lần quảng trường trung tâm Paris.

Một cán bộ quân đội - Tân Nghị - yêu cầu mặt quảng trường không có ranh giới với đường Trường An, bề mặt chịu được sức nặng xe tăng song hành, và không gian "liền khối" phục vụ duyệt binh. Yêu cầu này khiến các kiến trúc sư phải phá bỏ nhiều hạ tầng cũ và xây thêm đường hầm ngầm dưới quảng trường. Sau này mới rõ: đây là phương án phòng thủ - biến quảng trường thành sân bay dã chiến nếu cần.

Việc quy hoạch cũng chú trọng hài hòa kiến trúc. Theo đó, phía tây là Đại lễ đường Nhân dân, đối diện phía đông là Bảo tàng Cách mạng và Bảo tàng Lịch sử. Quốc gia Đại Kịch Viện được đưa ra ngoài khuôn viên quảng trường. Bố cục này tuân thủ nguyên tắc phong thủy "tả tổ hữu xã" - trái là tổ tiên, phải là con cháu - và được đánh giá cao về mỹ thuật kiến trúc.

Đối với phòng họp vạn người của Đại lễ đường, ban đầu được đề xuất xây theo hình móng ngựa hoặc elip, nhưng không phù hợp do tầm nhìn xa và âm thanh không đảm bảo. Sau nhiều lần cân nhắc, phương án cuối cùng được duyệt là thiết kế hình quạt giấy - giúp người xa nhất vẫn chỉ cách chủ tọa 60 mét, chỉ cần hai tầng lửng, âm thanh và tầm nhìn đều tối ưu. Kích thước sau cùng là 336m x 206m - gấp 2,5 lần so với ban đầu.

Sau gần hai tháng làm việc căng thẳng, toàn bộ bản thiết kế được phê duyệt cuối tháng 10/1958, và toàn bộ công trình được thi công gấp rút suốt 10 tháng sau đó. Đến tháng 9/1959, cả 10 công trình đã hoàn tất đúng tiến độ. Ngày 1/10/1959, đại lễ kỷ niệm 10 năm Quốc khánh diễn ra long trọng tại quảng trường - khẳng định vị thế của Thiên An Môn như "trái tim" của Trung Quốc mới.

Từ đó đến nay, Quảng trường Thiên An Môn không chỉ là địa điểm tổ chức các sự kiện quốc gia quan trọng mà còn trở thành biểu tượng chính trị, lịch sử, và văn hóa bậc nhất của Trung Quốc hiện đại.

Tử Cấm Thành có một nơi đáng sợ đến mức không ai muốn bước qua lần hai? Hoàng Phúc21:15:25 14/07/2025Lãnh cung nơi giam giữ các phi tần thất sủng từ lâu được nhắc đến như vùng đất của bi kịch và đau khổ. Đây là nơi những người phụ nữ từng được sủng ái bị đẩy vào cô đơn, uất hận, sống trong lãng quên.