Thành phố cổ ẩn mình suốt 4.000 năm hé lộ bí mật mới về nền văn minh Nam Mỹ

Gongon10:57 06/07/2025

 2  |  0 Thảo luận  |  Báo cáo

Tại vùng đất khô cằn phía Bắc Peru, giữa những thung lũng hẻo lánh và dãy núi Andes sừng sững, một thành phố cổ vừa được hé lộ đang khiến cả giới khảo cổ thế giới sửng sốt.

Thành phố mang tên Peñico, tồn tại cách đây gần 4.000 năm, được xác định là một trong những trung tâm đô thị sớm nhất tại châu Mỹ, có niên đại từ khoảng năm 1800 đến 1500 trước Công nguyên.

Thành phố cổ ẩn mình suốt 4.000 năm hé lộ bí mật mới về nền văn minh Nam Mỹ - Hình 1

Được xây dựng ở độ cao khoảng 600 mét so với mực nước biển, Peñico không chỉ là tàn tích đơn thuần mà là dấu tích sống động của một nền văn minh từng phát triển rực rỡ – một xã hội cổ xưa biết quy hoạch đô thị, có nghi lễ tôn giáo, có nghệ thuật phát triển và hệ thống giao thương rộng khắp. Khám phá này không chỉ đặt thêm một mảnh ghép vào bức tranh lịch sử cổ đại Nam Mỹ, mà còn đặt ra nhiều câu hỏi về sự liên kết của các nền văn minh trên thế giới thời kỳ đó.

Bí ẩn hé mở từ góc nhìn trên cao

Khởi đầu của cuộc phát hiện đầy hấp dẫn này đến từ những thước phim được quay bằng thiết bị bay không người lái (drone). Khi nhóm khảo cổ Peru khảo sát khu vực tỉnh Barranca, cách thủ đô Lima không xa, họ phát hiện một cấu trúc hình tròn đặc biệt nằm trên bậc thềm đồi. Bao quanh nó là những tàn tích lởm chởm bằng đá và bùn đất – dấu hiệu cho thấy sự tồn tại của một khu đô thị cổ đã bị chôn vùi trong suốt hàng thiên niên kỷ.

Thành phố cổ ẩn mình suốt 4.000 năm hé lộ bí mật mới về nền văn minh Nam Mỹ - Hình 2

Ngay lập tức, các chuyên gia bắt tay vào phân tích. Và kết quả khiến ai cũng bất ngờ: trung tâm này có thể là một đô thị lớn thời kỳ tiền Inca, thậm chí xuất hiện song song với giai đoạn các nền văn minh Ai Cập, Lưỡng Hà, Ấn Độ và Trung Quốc đang dần hình thành bên kia đại dương.

Hậu duệ của Caral – nền văn minh lâu đời nhất châu Mỹ?

Peñico không phải là một khám phá hoàn toàn độc lập. Nó nằm khá gần khu vực của nền văn minh Caral, được biết đến là nền văn minh cổ nhất châu Mỹ, tồn tại cách đây khoảng 5.000 năm. Caral từng khiến cả thế giới ngạc nhiên với 32 công trình kiến trúc hoành tráng – từ kim tự tháp đến quảng trường nghi lễ – sánh ngang về niên đại với các trung tâm cổ đại ở Ai Cập hay Lưỡng Hà. Đặc biệt, Caral phát triển hoàn toàn biệt lập, không có bằng chứng nào cho thấy sự ảnh hưởng từ các nền văn minh ngoại lai.

Thành phố cổ ẩn mình suốt 4.000 năm hé lộ bí mật mới về nền văn minh Nam Mỹ - Hình 3

Theo Tiến sĩ Ruth Shady – nhà khảo cổ học nổi tiếng và cũng là người đứng đầu cuộc khai quật Peñico – sự ra đời của thành phố này có thể đánh dấu một giai đoạn phục hồi sau biến đổi khí hậu khiến Caral suy tàn. "Người xưa đã lựa chọn vị trí chiến lược để xây dựng Peñico – nơi có thể dễ dàng giao thương với các cộng đồng vùng núi, ven biển và cả khu vực rừng Amazon," bà Shady nhận định.

Đô thị cổ với kiến trúc và nghệ thuật phát triển tinh xảo

Sau hơn 8 năm nghiên cứu, nhóm khảo cổ đã xác định được ít nhất 18 công trình kiến trúc lớn tại Peñico. Trong đó có các đền thờ nghi lễ, khu dân cư và đặc biệt là quảng trường trung tâm với những bức tường chạm khắc phù điêu tinh xảo.

Một trong những phát hiện gây ấn tượng nhất là hình ảnh pututu – loại kèn truyền thống được chế tác từ vỏ ốc biển, có khả năng phát ra âm thanh vang vọng hàng cây số. Pututu từng được dùng trong nghi lễ tôn giáo hoặc liên lạc thời cổ. Sự hiện diện của chúng tại trung tâm Peñico cho thấy một nền văn hóa có tổ chức nghiêm ngặt, đậm đặc yếu tố tín ngưỡng.

Thành phố cổ ẩn mình suốt 4.000 năm hé lộ bí mật mới về nền văn minh Nam Mỹ - Hình 4

Ngoài ra, các nhà khảo cổ còn tìm thấy nhiều tượng đất sét mô tả người và động vật, cùng với vòng cổ làm từ hạt và vỏ sò, cho thấy tay nghề thủ công và nghệ thuật tạo hình của cư dân nơi đây đã đạt đến độ tinh xảo. Những hiện vật nghi lễ được khai quật càng củng cố giả thuyết rằng Peñico không chỉ là nơi cư trú, mà còn là một trung tâm tín ngưỡng – tôn giáo quan trọng.

Sự nối dài của lịch sử tiền Columbus

Giới chuyên gia cho rằng phát hiện về Peñico là một bước tiến quan trọng trong việc khám phá lịch sử tiền Columbus ở châu Mỹ. Nó không chỉ mở rộng kiến thức về các trung tâm đô thị cổ ở dãy Andes mà còn làm rõ hơn về sự phân hóa xã hội, tổ chức nghi lễ và giao lưu văn hóa trong khu vực.

Thành phố cổ ẩn mình suốt 4.000 năm hé lộ bí mật mới về nền văn minh Nam Mỹ - Hình 5

Nhà khảo cổ Marco Machacuay thuộc Bộ Văn hóa Peru khẳng định, Peñico là sự tiếp nối tự nhiên của nền văn minh Caral, thể hiện khả năng thích nghi và tái cấu trúc xã hội của con người cổ đại trước những biến động khí hậu khắc nghiệt. "Họ không biến mất, họ chuyển mình và tiếp tục phát triển ở một hình thái mới," ông nói.

Peru – cái nôi khảo cổ học đang hồi sinh

Trong vài năm gần đây, Peru liên tiếp ghi nhận nhiều phát hiện khảo cổ học có giá trị, ngày càng khẳng định vai trò là một trong những trung tâm văn minh cổ đại quan trọng nhất ở châu Mỹ.

Năm 2023, hơn 30 ngôi mộ thuộc nền văn hóa Mochica (thế kỷ I – VIII) đã được phát hiện tại vùng Lambayeque, với nhiều thi hài được chôn cất cùng trang sức, mặt nạ vàng và vật phẩm nghi lễ – minh chứng cho một xã hội phân tầng phức tạp.

Sang năm 2024, tại khu khảo cổ Panamarca, các nhà khoa học tiếp tục phát hiện cột đá sặc sỡ khắc họa những nhân vật tôn giáo thời tiền Inca, được bảo tồn hoàn hảo nhờ khí hậu khô cằn. Cùng lúc, những bức tường có hình vẽ kỳ lạ tại thung lũng Ica – được cho là liên quan đến nông nghiệp và thiên văn học của người Nazca – tiếp tục đặt ra những giả thuyết mới về tri thức cổ đại.

Thành phố cổ ẩn mình suốt 4.000 năm hé lộ bí mật mới về nền văn minh Nam Mỹ - Hình 6

Các cuộc khảo sát bằng công nghệ LIDAR cũng cho thấy hàng chục khu định cư cổ dọc dãy Andes chưa từng được biết đến trước đây, cho thấy mức độ phân bố rộng khắp và phức tạp của các xã hội tiền Inca.

Viết lại lịch sử đô thị hóa cổ đại?

Phát hiện về Peñico không chỉ là một câu chuyện khảo cổ, mà còn có thể thay đổi cách chúng ta nhìn nhận về sự khởi nguồn của các đô thị ở Nam Mỹ. Trong khi phần lớn sự chú ý trước đây đổ dồn vào nền văn minh Inca hay các nền văn hóa Trung Mỹ như Maya và Aztec, thì nay, Peñico – cùng với Caral – đang dần vén màn một chương hoàn toàn mới: nơi những đô thị cổ không chỉ sinh ra sớm, mà còn phát triển mạnh mẽ trong điều kiện biệt lập.

Liệu còn bao nhiêu thành phố cổ như Peñico đang ẩn mình dưới lớp đất đá dọc Andes và rừng Amazon? Giới khảo cổ vẫn đang tìm kiếm câu trả lời, nhưng một điều rõ ràng là: Peru đang giữ trong lòng mình những bí mật có thể làm thay đổi toàn bộ lịch sử cổ đại của lục địa châu Mỹ.

Thành phố cổ ẩn mình suốt 4.000 năm hé lộ bí mật mới về nền văn minh Nam Mỹ - Hình 7

Bạn có THÍCH bài viết này chứ?
Không

Chủ đề liên quan

5.000 năm trong mộ cổ, "người đẹp ngủ" còn nguyên da, tóc

5.000 năm trong mộ cổ, "người đẹp ngủ" còn nguyên da, tóc
Anh Thư09:57:07 02/05/2025
Theo Ancient Origins, các nhà khảo cổ học Peru vừa tìm thấy ngôi mộ cổ chứa xácmột phụ nữ được bảo quản hoàn hảo với da, tóc và móng tay còn nguyên vẹn dù đã được chôn cất hàng thiên niên kỷ trước.

Ếch phi tiêu độc Những 'viên ngọc sống' nguy hiểm bậc nhất rừng rậm Amazon

Ếch phi tiêu độc Những 'viên ngọc sống' nguy hiểm bậc nhất rừng rậm Amazon
Bảo Ngọc10:20:54 25/04/2025
Ẩn mình dưới những tán rừng rậm rạp tại Trung và Nam Mỹ, những con ếch phi tiêu độc (poison dart frog) trông như những viên ngọc sặc sỡ đang chuyển động.

Khám phá vẻ đẹp và sinh cảnh của các loài sếu trên thế giới

Khám phá vẻ đẹp và sinh cảnh của các loài sếu trên thế giới
Lưu Tuấn10:19:01 25/04/2025
Họ Sếu (Gruidae) gồm các loài chim có cổ và chân dài, phân bố hầu khắp thế giới ngoại trừ Nam Mỹ và Nam Cực. Một số loài mang vẻ đẹp truyền cảm hứng cho nghệ thuật.

Phát hiện virus khổng lồ ở Phần Lan

Phát hiện virus khổng lồ ở Phần Lan
Hạo Nhiên06:22:02 21/04/2025
Lần đầu tiên ở Phần Lan, các nhà nghiên cứu của Trung tâm Khoa học Nano thuộc Đại học Jyvskyl (Phần Lan) đã cô lập được một chủng virus khổng lồ và đặt tên là Jyvaskylavirus.

Núi Roraima: 'Thế giới đã mất' bị cô lập hàng triệu năm mà người bản địa gọi là 'nhà của các vị thần'

Núi Roraima: 'Thế giới đã mất' bị cô lập hàng triệu năm mà người bản địa gọi là 'nhà của các vị thần'
ĐỨC KHƯƠNG11:01:01 10/03/2025
Núi Roraima là một thành tạo đỉnh bằng phẳng với các hồ nước trong vắt, thác nước và một hệ sinh thái độc đáo đã bị cô lập với thảo nguyên xung quanh trong hàng triệu năm.

Sắp diễn ra hiện tượng 'Trăng máu' của năm

Sắp diễn ra hiện tượng 'Trăng máu' của năm
PV11:16:05 06/03/2025
Người yêu thiên văn học tại Mỹ, một số khu vực châu Âu, châu Á, Nam Mỹ và châu Phi sắp có cơ hội chiêm ngưỡng hiện tượng thiên văn học kỳ thú Trăng máu .

Khám phá những loài ếch trên thế giới

Khám phá những loài ếch trên thế giới
PV06:11:46 07/01/2025
Trong thế giới tự nhiên có rất nhiều loài ếch có màu sắc sống động như xanh, vàng, đỏ, tím... càng sặc sỡ, chúng càng dễ có độc tính rất cao. Bên cạnh các loài ếch độc nổi tiếng ở Nam Mỹ, còn rất nhiều loài ếch rực rỡ ít người biết đến ở các vùng...

Ngắm 'bộ trưởng ngoại giao trong giới động vật' tại Thảo Cầm Viên Sài Gòn

Ngắm 'bộ trưởng ngoại giao trong giới động vật' tại Thảo Cầm Viên Sài Gòn
CHÍ NGUYÊN06:18:22 04/01/2025
Gia đình Capybara, loài chuột lớn nhất thế giới, vừa gia nhập Thảo Cầm Viên Sài Gòn và nhanh chóng thu hút sự chú ý của đông đảo du khách.

Kỳ lạ loài ếch Nam Mỹ có thể 'nuốt chửng cả thế giới'

Kỳ lạ loài ếch Nam Mỹ có thể 'nuốt chửng cả thế giới'
PV11:41:55 25/12/2024
Loài ếch sừng sinh sống trong khu rừng rậm Amazon không chỉ thu hút sự chú ý của giới khoa học bởi kích thước cơ thể to lớn mà còn bởi khả năng ăn tạp của chúng.

Khám phá 7 loài vật quý hiếm sắp tuyệt chủng: Việt Nam sở hữu một loài vô giá

Khám phá 7 loài vật quý hiếm sắp tuyệt chủng: Việt Nam sở hữu một loài vô giá
PV18:44:37 15/12/2024
Sao la hay còn được gọi là Kỳ lân Châu Á là một trong những loài thú hiếm nhất trên thế giới sinh sống trong vùng núi rừng Trường Sơn tại Việt Nam và Lào được các nhà khoa học phát hiện vào năm 1992.

Lộ diện sinh vật lạ ở Pháp: "Cỗ máy ăn thịt" 100 triệu tuổi

Lộ diện sinh vật lạ ở Pháp: "Cỗ máy ăn thịt" 100 triệu tuổi
Anh Thư22:09:57 29/08/2024
Các nhà cổ sinh vật học đã có phát hiện không thể tin nổi về một loài chưa được định danh thuộc dòng họ quái vật ăn thịt Furileusauria.

Loài cá kỳ lạ phá vỡ kỷ lục về bộ gen động vật lớn nhất với DNA gấp 30 lần chúng ta

Loài cá kỳ lạ phá vỡ kỷ lục về bộ gen động vật lớn nhất với DNA gấp 30 lần chúng ta
Đức Khương16:42:01 16/08/2024
Một trong những sinh vật kỳ lạ nhất của Trái Đất, loài cá phổi, đã phá vỡ kỷ lục về bộ gen lớn nhất trong thế giới động vật.