NSƯT Phượng Hằng - Cô đào hát với làng hơi "huyền thoại"

NSƯT Phượng Hằng tin rằng tất cả những đoạn đường chị đi qua với sân khấu cải lương, đều là sự sắp xếp mà Tổ nghiệp đã dành cho chị.

Tuổi thơ theo đoàn hát

Tóc Phượng Hằng để dài từ bé. Mẹ chị hay thắng dầu dừa làm dầu tẩy trang cho hai con Minh Tiến, Phượng Mai (anh chị ruột của NSƯT Phượng Hằng, đều là nghệ sĩ cải lương). Lúc chiết dầu ra chai còn dư dưới đáy nồi, bà hay xoa xoa lên mái tóc con gái. Đến giờ, NSƯT Phượng Hằng vẫn giữ mái tóc dài, "để dễ làm tóc" khi hóa trang, mà đó cũng là tài sản quý giá chị gìn giữ cùng ký ức từ thuở còn được mẹ dưỡng dầu dừa, nấu bồ kết gội đầu.

Phượng Hằng chào đời ngày 6/2/1967. Một năm sau là cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân. Giai đoạn đất nước còn chiến tranh ấy, đoàn hát gia đình đi đâu, Phượng Hằng theo đó, từ miền Tây lưu diễn ra tận miền Trung, lên Tây Nguyên.

Có lần đang ở Gia Lai thì nghe tin có pháo kích vào sân bay Pleiku, cả đoàn phải dạt vào nhà dân để ké xuống trảng xê (hầm trú ẩn). Sau đó mọi người phải di tản. Mọi thứ quá gấp gáp, trang thiết bị, đạo cụ của gánh hát đều phải bỏ lại, ai nấy tự lo liệu lấy thân. Lúc đầu còn đi xe trên đường Phú Bổn, sau đó lên đường đèo để xuống Tuy Hòa (Phú Yên). Đến đoạn xe không thể đi được, cả đoàn người tản cư đi bộ trên con đường gập ghềnh, ngang qua suối Cống Sơn.

Còn lại trong ký ức non nớt của đứa trẻ bảy tám tuổi năm ấy là tiếng kêu thất thanh: "Ba mẹ đừng bỏ con lại!". Phượng Hằng kể, đoàn người đông quá, ba mẹ cứ nắm chặt tay mình, sợ buông ra là sẽ lạc mất con gái. Cứ thế, cả nhà dìu dắt nhau về lại quê nhà Đồng Tháp. Năm tháng ấy để lại những ký ức không thể nào quên trong lòng Phượng Hằng.

Danh xưng " nữ hoàng hơi dài"

Sau ngày đất nước thống nhất, cả nhà trở lên miền Đông đất đỏ, theo đoàn dân công Đồng Nai. Tuổi 12, bé Phượng Hằng được Đài Tiếng nói nhân dân TP.HCM mời lên hát những bài ca cổ: Em mơ gặp Bác Hồ, Bông hồng đất đỏ...15 tuổi, Phượng Hằng chính thức theo đoàn hát Tinh Hoa. Nhưng đó cũng là thời điểm khiến cô hoang mang nhất. Làm đào con thì quá tuổi, làm đào chính thì cũng chưa được. Cơ hội nổi bật không có. "Nếu cứ thế này thì phải làm sao?" - cô gái nhỏ cứ tự vấn như vậy. Nhiều đêm, Phượng Hằng khấn nguyện với Tổ nghiệp: "Nếu Tổ hướng con theo con đường này, thì xin cho con được cơ hội hát đào chính để còn có tương lai...".

Đêm diễn quan trọng nhất sự nghiệp của Phượng Hằng, ba mẹ đứng trong cánh gà thấp thỏm nhìn ra. Trước khi con gái diễn, mẹ dặn: "Con cứ ca diễn tự nhiên, lúc đó đèn ở khán đài đều tắt, chỉ còn ánh sáng trên sân khấu. Con đừng nghĩ có khán giả bên dưới, mà hãy hát như thể sân khấu giờ chỉ mỗi mình con". Anh chị Minh Tiến, Phượng Mai và các cô chú trong đoàn cũng dành nhiều lời động viên, tin tưởng. Tấm màn nhung từ từ mở ra, Phượng Hằng nén hồi hộp bước ra sân khấu.

Đó là đêm diễn vở Lá sầu riêng, ở rạp hát Rạch Giá (Kiên Giang). Phượng Hằng vào vai Diệu khi còn trẻ, vừa có con. Đêm đó, khi tấm màn nhung khép lại, "cô Diệu" đã vui không thể nào ngủ được. Chui vô mùng rồi mà vẫn còn nằm hát nhẩm những vở mình sẽ còn được diễn vào những đêm sau: Phạm Công Cúc Hoa, Ngai vàng và nữ tướng...

Những đêm diễn thành công của con gái, ba mẹ chị chỉ đứng sau sân khấu mỉm cười, hài lòng. Gắn bó với đoàn Tinh Hoa một thời gian, chị chuyển sang đoàn Hương Biển, rồi đoàn Hậu Gian, sau đó đến đoàn Tây Ninh 3...

Những cơ hội thế vai của Phượng Hằng từ khi còn là đào con cho đến lúc làm đào chính ở đoàn Tinh Hoa, có thể nói đều là duyên may của Phượng Hằng. Còn quyết định về với đoàn cải lương Trung Hiếu là sự lựa chọn của chị - một lựa chọn mà mãi sau này khi nhắc về, chị tin rằng tất cả những đoạn đường chị đi qua với sân khấu cải lương, đều là sự sắp xếp mà Tổ nghiệp đã dành cho chị. Chính ở đoàn Trung Hiếu, cái tên Phượng Hằng đã tỏa sáng cùng nghệ sĩ Châu Thanh. Và làn hơi dài huyền thoại của Phượng Hằng cũng bắt đầu tạo dấu ấn khó quên trong lòng khán giả.

"Ngay từ lần đầu đóng cùng anh Châu Thanh trong vở Sóng gió cuộc đời, tôi biết mình đã tìm được người bạn diễn hợp ý" - NSƯT Phượng Hằng kể lại. Vở do đạo diễn Huỳnh Nga dàn dựng, Châu Thanh vai Hoàng, Phượng Hằng vai Phượng. Và cũng như lần diễn Lá sầu riêng, Phượng Hằng vừa xuống vọng cổ vừa lắng tai nghe khán giả. Những tiếng vỗ tay nhiệt tình dành cho chị ở rạp Quốc Thanh đêm ấy đã kéo dài suốt những năm cuối thập niên 1980 cho đến về sau.

Sự đón nhận và yêu thích của khán giả đưa Châu Thanh - Phượng Hằng trở thành những tên tuổi tỏa sáng của đoàn cải lương Trung Hiếu. Từ đó, nữ nghệ sĩ được khán giả ưu ái dành cho danh xưng "nữ hoàng hơi dài".

Việc hát hơi dài chị đã tập từ lúc còn là đào con. Nhưng để trở thành một giọng ca khó quên trong lòng công chúng, là kết quả của những nỗ lực tập luyện, rèn giũa từng ngày. Phượng Hằng may mắn có được những vai diễn "đo ni đóng giày", những bài ca được viết riêng cho làn hơi của chị, từ vài chục đến hơn trăm chữ. Chị đã tự tìm ra những cách chuyển tải sao cho những câu ca dài ấy trở thành dấu ấn, chỉ của riêng chị.

Năm 1992, chị được trao Huy chương vàng giải thưởng Trần Hữu Trang cho vai Ngọc trong vở Tình không biên giới. (Trước đó, giải thưởng Trần Hữu Trang lần đầu tiên năm 1991 được trao cho các nghệ sĩ Vũ Linh, Thanh Thanh Tâm, Tài Linh, Thanh Hằng, Ngọc Huyền và Phương Hồng Thủy).

Năm 1996, một lần nữa chị nhận được Huy chương vàng diễn viên xuất sắc nhất giải Trần Hữu Trang, với vai người mẹ trong vở cải lương Hoa đất. Cho đến bây giờ, khi nhắc đến Phượng Hằng, khán giả mộ điệu vẫn nhớ chị qua từng vở diễn: Lệnh truy nã, Chiến công thầm lặng, Vụ án Mã Ngưu, Bông ô môi, Sóng Vàm sông Hậu...

Vũ Luân bị hủy hàng loạt show diễn ở nước ngoài, liền lên tiếng nói rõ sự tình Bảo Nam16:29:39 07/09/2024Trong phiên livestream gần đây, Vũ Luân lên tiếng về chuyện hủy show diễn ở nước ngoài. Đáng lý ra, vào tháng 9 này, Vũ Luân sẽ đi nước ngoài diễn cùng nhiều đồng nghiệp, trong đó có đàn chị Phượng Hằng.