NSND Lê Dung: "Người đàn bà hát" duy nhất xứng đáng với danh xưng Diva theo lời Mỹ Linh nói

Dù đã ra đi hơn 20 năm, NSND Lê Dung vẫn mãi là tượng đài âm nhạc trong lòng công chúng. Tài sắc và đa đoan là mỹ từ mỗi khi nhắc đến cố nghệ sĩ. Theo như Mỹ Linh, 1 trong 2 người xứng đáng được ca tụng nhất, chính là Lê Dung.

Lê Dung bắt đầu cất tiếng hát từ năm lên 8, khi được nhạc sĩ Đức Huyên phát hiện và đưa vào CLB Thiếu nhi Hạ Long, đi diễn và thu thanh tại Đài Tiếng nói Việt Nam. Lê Dung vóc người nhỏ nhắn năm đó bắt đầu sự nghiệp ca hát chuyên nghiệp năm 17 tuổi, thành NSƯT năm 33 tuổi và được phong NSND năm 42 tuổi.

Đã qua đời hơn 20 năm nhưng đến bây giờ Lê Dung vẫn nằm trong số ít ca sĩ có trình độ kỹ thuật tiệm cận với ngưỡng hoàn hảo. Lạ là, bà theo học Nhạc viện Hà Nội (nay là Học viện âm nhạc quốc gia VN) khá muộn, khi đã 26 tuổi và đến tận năm 35 tuổi mới sang Liên Xô học cao học tại Nhạc viện Tchaikovsky. Âm nhạc là bộ môn đặc thù mà việc đào tạo càng sớm thì thành tựu càng chín muồi. Trong lịch sử âm nhạc thế giới, không nhiều ca sĩ đào tạo bài bản muộn như Lê Dung mà kỹ thuật vẫn đạt đến độ chuẩn mực.

Lê Dung giọng hát lộng lẫy, còn được ví von quý như "vàng ròng". Sinh thời, bà luôn nghiêm túc và giàu ý chí nghệ thuật, có tâm hồn phong phú: dễ bộc lộ, sôi nổi nhất nhưng cũng rất nhạy cảm, dễ khổ đau. Chính vì thế, Lê Dung hát hay là điều không có gì nghi ngờ song ngoài kỹ thuật, bà còn hát bằng nội tâm nên từng câu chữ đều rất có hồn, giàu cảm xúc.

"Những bài Lê Dung đã hát thành công thì những người đi sau không dám hát, bởi Dung đã tạo ra một dấu ấn khó phai mờ trong lòng người nghe. Dĩ nhiên bây giờ các ca sĩ được đào tạo bài bản như Phạm Thùy Dung, Phạm Thu Hà,... một nội lực và mỹ cảm âm nhạc rất tốt cộng với bổ trợ của âm thanh từ các bản phối lại tạo một dấu ấn mới rất hiệu quả cho người nghe làm phong phú thêm, thậm chí còn hiệu quả hơn nhưng người nghe vẫn muốn nghe bằng ký ức và mỗi lần tôi nghe lại những bản thu của Lê Dung vẫn sởn gai ốc", nhà văn Trần Thị Trường chia sẻ.

Lê Dung hát nhiều thể loại, từ opera, bán cổ điển, tiền chiến, nhạc đỏ đến nhạc nhẹ. Bà chinh phục từ công chúng đến giới chuyên môn; không chỉ người Việt mê đắm mà nhiều lần các Đại sứ quán mời bà đến hát trong những cuộc gặp gỡ, giao lưu nghệ thuật.

Kỳ thực, thật khó để gọi Lê Dung là ca sĩ opera đúng nghĩa khi bà chưa từng thể hiện trọn vẹn một vai diễn opera trên sân khấu. Nhưng những gì Lê Dung để lại, từ những bản thu khuôn mẫu - cá biệt như bản Aria A Sao: Em nghĩ sao không ra đi vào lịch sử âm nhạc; nghệ thuật nhả chữ tiếng Việt trong opera đến tác phong, thái độ làm nghề, đều là di sản quý giá.

Lê Dung đã đặt những viên gạch đầu tiên cho nền móng của nhạc cổ điển tại Việt Nam khi mọi thứ còn rất sơ khai.

Lê Dung cũng đi tiên phong trong việc làm recitan (cuộc biểu diễn độc tấu) - loại hình đêm nhạc cá nhân quy mô nhỏ hơn concert, từ recitan ở Đại sứ quán Liên Xô đến đêm solo tại Nhà hát Lớn Hà Nội vào năm 1992 với 21 bài nhạc bác học. Đêm recitan ấy cũng đi vào những câu chuyện kể của người học nhạc các thế hệ sau, về "Người đàn bà hát" với cổ họng, làn hơi phi thường.

Dù có vị thế đặc biệt trong opera lẫn vị trí hàng đầu của nhạc đỏ, tiền chiến nhưng có lẽ Lê Dung chưa đạt đến đỉnh cao tương tự khi hát nhạc nhẹ. Nghe bà hát Em ơi Hà Nội phố, Mưa trên biển vắng, Gửi gió cho mây ngàn bay... dẫu đã tiết chế rất nhiều thì chất cổ điển vẫn còn. Có lẽ vì thế, những bản nhạc nhẹ Lê Dung thu thanh không chê nổi điểm gì nhưng khó để khán giả nhớ bà ở dòng nhạc này.

Nghệ sĩ nhân dân là danh hiệu cao quý nhất mà nhà nước Việt Nam trao tặng cho nghệ sĩ, tương tự như các danh hiệu Nhà giáo nhân dân, Thầy thuốc nhân dân...

Một trong những nghệ sĩ nhân dân đích thực đó là Lê Dung, người được mệnh danh là "cánh chim đầu đàn của nền nhạc cổ điển, thính phòng Việt Nam". Sau hơn 20 năm qua đời, NSND Lê Dung đã thực sự trở thành một huyền thoại âm nhạc về giọng hát hiếm hoi của nhạc Việt. Sự nghiệp và tài năng của bà có ảnh hưởng sâu rộng đến khán giả Việt, luôn là tấm gương để mọi thế hệ đàn em noi theo.

Ca sĩ Mỹ Linh khi được hỏi về danh xưng Diva đã trả lời một cách chắc nịch: "Ở Việt Nam, nếu có Diva thì chỉ hai người xứng đáng. Đó là NSND Lê Dung và Thanh Lam".

Nhận định của Mỹ Linh hoàn toàn có cơ sở và nhận được nhiều đồng tình từ giới mộ điệu âm nhạc. Nếu Thanh Lam là giọng nữ trung có tầm ảnh hưởng lớn tới nhạc nhẹ thì NSND Lê Dung là giọng nữ cao đứng đầu nền nhạc cổ điển, thính phòng Việt Nam.

Ở một khía cạnh khác, cũng chỉ duy nhất NSND Lê Dung đủ sức nặng, kỹ thuật, tầm ảnh hưởng để cùng đệ nhất danh ca Thái Thanh tạo thế song hành về hai giọng nữ cao huyền thoại - một cổ điển, một tân nhạc.

Lê Dung sinh ra và lớn lên tại Hạ Long, mảnh đất được cho là có thổ nhưỡng, khí hậu đặc biệt khi sản sinh ra rất nhiều giọng hát chất lượng cho nền âm nhạc Việt Nam.

Nghệ sĩ Phương Nga - học trò của cô Lê Dung cho biết: "Với thế hệ khán giả thời đó, tiếng hát NSND Lê Dung được ví như tiếng chim họa mi, đẹp vô cùng. Với tôi, cô là một người nghệ sĩ rất tài hoa với kỹ thuật đẳng cấp quốc tế, cực kỳ điêu luyện. Điều tuyệt vời nhất là cô đã áp dụng những kỹ thuật điêu luyện đó sang xử lý những tác phẩm của Việt Nam".

Nữ nghệ sĩ chia sẻ thêm: "Người nghệ sĩ luôn phải sáng tạo, phải có nét riêng nhưng tôi vẫn muốn bảo tồn những kiến thức mà cô vô cùng tâm huyết trao cho. Những ca khúc như Người Hà Nội, Bài ca hy vọng... đến giờ tôi vẫn hát theo cách cô dạy. Và đến giờ, tôi vẫn áp dụng cách mà cô dạy với các học trò của mình".

Diva Hồng Nhung "học tập" phát ngôn của chị đại xứ Trung, Mỹ Linh cũng không khá hơn Snow10:33:49 02/11/2023Tập đầu tiên show thực tế Chị Đẹp Đạp Gió Rẽ Sóng đã chính thức trình làng thu hút sự quan tâm của đông đảo khán giả. Những chị đại tham gia với tư cách là một thí sinh thì tâm thế cũng phải khác.