Báu vật rừng Việt Nam, loại gỗ chỉ Việt Nam và Trung Quốc có, giá trị "khủng"

Giới khoa học ngỡ ngàng khi phát hiện loài gỗ siêu quý chỉ tồn tại ở Việt Nam và Trung Quốc. Đáng chú ý, Việt Nam sở hữu số lượng vượt trội với khoảng 1.000 cây còn sót lại trong tự nhiên.

Bách vàng Việt Nam , hay còn được gọi là hoàng đàn vàng, là một trong những loài cây quý hiếm bậc nhất thế giới, gắn liền với vẻ đẹp hùng vĩ của rừng núi phía Bắc. Hiện nay, số lượng loài này chỉ còn khoảng 1.000 cá thể tại Việt Nam và duy nhất một cây được phát hiện ở Trung Quốc, khiến nó trở thành "báu vật sống" của thiên nhiên.

Loài cây này lần đầu được phát hiện năm 1999 tại dãy Bát Đại Sơn, huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang (cũ). Đến tháng 4/2012, các nhà khoa học Trung Quốc tìm thấy một cây đơn lẻ ở Khu bảo tồn thiên nhiên Mulun, Quảng Tây – minh chứng cho sự khan hiếm đến mức đáng báo động của giống cây này.

Bách vàng thường là cây thân gỗ nhỏ đến trung bình, cao từ 10 – 15m, vỏ nâu đỏ hoặc nâu xám, thân thẳng, dáng khỏe mạnh. Cây mọc rải rác ở vùng núi đá vôi cheo leo, khó tiếp cận, nơi điều kiện khắc nghiệt khiến ít loài thực vật khác tồn tại được. Chính đặc điểm sinh trưởng này khiến việc khảo sát và bảo tồn trở nên vô cùng khó khăn.

Điểm đặc biệt nhất của bách vàng nằm ở phần gỗ – có màu nâu vàng óng ánh, thớ mịn, cứng chắc và tỏa mùi thơm tự nhiên. Loại gỗ này từ lâu đã được xem là vật phẩm phong thủy, nguyên liệu chế tác đồ thờ và thủ công mỹ nghệ cao cấp trong văn hóa Á Đông. Mùi thơm đặc trưng được cho là có khả năng xua đuổi tà khí và bảo quản thi hài, khiến giá trị của gỗ bách vàng tăng vọt trên thị trường chợ đen.

Chính vì vậy, nạn khai thác trái phép đã khiến số lượng cây giảm mạnh. Theo Sách Đỏ của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Thế giới (IUCN), bách vàng Việt Nam hiện được xếp vào mức "Nguy cấp" (EN) – tức là có nguy cơ tuyệt chủng ngoài tự nhiên. Ngoài việc bị đốn hạ để lấy gỗ, sự tàn phá rừng và mở rộng đất nông nghiệp cũng khiến môi trường sống của loài này bị thu hẹp nghiêm trọng.

Trước thực trạng ấy, Nhà nước đã xếp bách vàng vào Nhóm IA trong Danh mục Thực vật rừng nguy cấp, quý hiếm, đồng nghĩa cấm tuyệt đối mọi hình thức khai thác, vận chuyển và mua bán. Song song đó, các nhà khoa học Việt Nam đang nỗ lực bảo tồn và nhân giống, nhằm phục hồi quần thể loài cây độc đáo này.

Một số chương trình bảo tồn chuyên biệt đã được triển khai tại Hà Giang, Cao Bằng và Bắc Kạn – những nơi ghi nhận còn sót lại bách vàng trong tự nhiên. Các khu vực này được đưa vào danh sách rừng đặc dụng, có hàng rào bảo vệ và lực lượng kiểm lâm giám sát chặt chẽ.

Về mặt khoa học, nghiên cứu nhân giống bằng hạt và giâm cành đang được đẩy mạnh. Việc trồng thử nghiệm tại các trạm nghiên cứu lâm nghiệp bước đầu cho kết quả khả quan, mở ra hy vọng phục hồi quần thể bách vàng trong tương lai gần.

Ngoài giá trị kinh tế, bách vàng còn đóng vai trò sinh thái to lớn. Với khả năng chịu hạn, thích nghi tốt trên đá vôi khô cằn, loài cây này góp phần giữ đất, chống xói mòn, ổn định cấu trúc rừng. Sự tồn tại của bách vàng là chỉ báo quan trọng về sức khỏe của hệ sinh thái vùng núi đá vôi phía Bắc.

Hiện nay, cây bách vàng lớn nhất được ghi nhận có đường kính khoảng 40 cm, nhỏ hơn nhiều so với trước đây – minh chứng rõ ràng cho sự tàn phá kéo dài. Dù vậy, nỗ lực bảo tồn và nhân giống nhân tạo đang mang lại tín hiệu tích cực, giúp loài cây quý hiếm này có cơ hội hồi sinh.

Cảnh tượng sau khi lũ rút ở Tuyên Quang khiến người dân chết lặng Đức Hoàng20:47:03 03/10/2025Theo ông Mẫn, chính quyền đã huy động toàn bộ lực lượng cùng máy xúc, xe tải hỗ trợ người dân dọn dẹp. Tuy nhiên, do khối lượng quá lớn nên công tác vệ sinh môi trường dự kiến phải mất 5 - 7 ngày mới hoàn tất.