Y Vân: Tác giả bài hát Lòng Mẹ, 60 năm cuộc đời - Chàng nhạc sĩ hiếu nghĩa, chung tình hiếm có!

Y Vân (SN 1993) tên thật là Trần Tấn Hậu, ông được biết đến là một nhạc sĩ tiêu biểu của nền Tân nhạc Việt Nam - từ cuối thập niên 1950 đến 1990. Nhiều sáng tác của ông đã trở nên bất hủ - điển hình như: Lòng Mẹ, 60 Năm Cuộc Đời, Sài Gòn Đẹp Lắm.

Y Vân có nghĩa là "Yêu Vân", tên tiểu thư Tường Vân - người yêu đầu tiên của ông. Ông chọn tên này từ khi chuyện tình giữa ông và bạn tình - Tường Vân tan vỡ. Một số bài hát của nam nhạc sĩ cũng được ông viết để nói lên tâm sự này như: Đò nghèo, Ảo ảnh, Nhạt nắng....

Y Vân sinh ra tại Hà Nội (quê gốc ở Thanh Hóa). Thời niên thiếu, ông từng theo học nhạc với Giáo sư - nhạc sĩ Tạ Phước và cũng đã tập tành sáng tác từ rất sớm. Mồ côi cha, nhà nghèo, cả nhà nhạc sĩ phải dắt díu nhau nương náu trong một túp lều xiêu vẹo ở ngõ chợ Khâm Thiên. Chính vì thế, ông rất thương mẹ và các em. Vừa mới lớn - có chút nghề trong tay, ông đã dành thời gian - đi dạy đàn để phụ giúp mẹ - nuôi các em.

Năm 1952 ông vào Nam, tiếp tục sáng tác, chơi nhạc, hòa âm và dạy nhạc. Ngoài ra, tại đây nhạc sĩ còn viết sách dạy nhạc và đàn guitar. Y Vân cũng được biết đến là người đi tiên phong cho dòng nhạc nhẹ với những bài hát có giai điệu chachacha, disco, twist như: "Sài Gòn", "Ảo ảnh", "Sáu mươi năm cuộc đời", "Thôi".

Thời gian sau - năm 1975, ông tham gia Đoàn ca nhạc Hương Miền Nam, rồi nhận viết nhạc cho nhiều nguồn: viết nhạc phim, nhạc nền cho sân khấu... Ông làm việc cật lực bất kể ngày đêm để tạo cuộc sống tương đối cho gia đình. Cũng từ công việc này, ông dần được nhiều khán thính giả biết đến và yêu thích.

Y Vân là một trong số ít những nhạc sĩ Việt Nam sống hoàn toàn bằng âm nhạc. Ngoài việc sáng tác và làm việc cho các đài TV và radio, ông còn đánh đàn contre bass và guitar tại các phòng trà và các club Mỹ.

Là một nghệ sĩ, ông ít có đầu óc thương mại, nên ông thường bán đứt bản quyền các bài hát ăn khách. Trong một thời gian ông và vợ có thực hiện một số băng nhạc lấy tên trung tâm Mây Hồng nhưng cũng không kéo dài lâu.

Sau năm 1975, Y Vân trở nên nghèo túng như nhiều nghệ sĩ khác. Bài hát của Y Vân bị cấm không được trình diễn - trong giai đoạn này, ông buộc phải sống bằng tiền dành dụm. Đến những năm 1980, ông mới hoạt động âm nhạc trở lại nhưng ít viết ca khúc mà chỉ làm nhạc phim và viết hòa âm.

Nhạc của Y Vân rất đa dạng. Thời gian đầu của sự nghiệp - vào thập niên 1950, nhạc của ông êm đềm tha thiết gợi lại hình bóng thôn quê thanh bình, có thể kể đến như: Nhạt Nắng, Bóng Người Cùng Thôn, Đôi Mái Chèo Trăng... Đến những năm 1960-1970, Y Vân sáng tác sáng tác những ca khúc về tình yêu như Ngăn Cách, Ảo Ảnh, Thôi, Một Ngày Không Có Em.... Ngoài ra ông còn sáng tác nhạc về thời cuộc, người lính, như là Cánh Hoa Thời Loạn, Thương Anh,.... Bên cạnh đó là những ca khúc sôi động như 60 Năm, Sài Gòn, Đêm Đô Thị, 20-40, Tiếng Trống Cao Nguyên...

Tiêu biểu - đỉnh cao nhất của sự nghiệp âm nhạc huy hoàng của Y Vân chính là tác phẩm Lòng Mẹ - một ca khúc êm ái đầy cảm xúc, đã được xưng tụng là "quốc ca của tình mẫu tử". Nghe có vẻ lớn lao, nhưng thật sự Lòng Mẹ hoàn toàn xứng đáng với tên gọi đó.

Nhạc sĩ Y Vũ - em trai Y Vân từng kể về ca khúc này như sau: " Cuối thập niên 1950, anh Y Vân là nhạc công chơi cho các nhà hàng ở Sài Gòn. Hằng đêm, mẹ ở nhà giặt quần áo ở máy nước công cộng, có lần giặc đến 2 giờ sáng thì bị cảnh sát đến nhắc nhở vì quá giờ giới nghiêm. Đến sáng, anh tôi về nhà, biết chuyện đã khóc và viết ra Lòng Mẹ. Câu hát tha thiết: Lòng mẹ thương con như vầng trăng tròn mùa thu.

Tình mẹ yêu mến như làn gió đùa mặt hồ. Lời ru man mác êm như sáo diều dật dờ. Nắng mưa sớm chiều vui cùng tiếng hát trẻ thơ... Thương con thao thức bao đêm dài, con đà yên giấc, mẹ hiền vui sướng biết bao. Thương con khuya sớm bao tháng ngày, lặn lội gieo neo, mái tóc trót đành đẫm sương...". Viết xong, anh hát cho mẹ nghe và bà đã khóc".

Được biết, nhạc sĩ Y Vân có 2 đời vợ và 8 người con. Con trai đầu là Tuấn Vũ, các con tiếp theo có tên lần lượt là: Thy Vân, Ngọc Tuyền, Thanh Hằng, Tấn Phong, Kim Sa, Ngân Hà và Ngọc Tú. Ông mất vào ngày 28 tháng 11 năm 1992 (tức ngày 05 tháng 11 năm Nhâm Thân - âm lịch). Hưởng thọ 60 tuổi (đúng như dự đoán của ông trong bài 60 năm cuộc đời).

Bên cạnh sự đa tài vốn có, ông còn là một người rất chăm chỉ và yêu thương gia đình. Ông làm việc rất nhiều, kể cả ở những năm gần cuối đời nhằm đảm bảo cho gia đình có được một cuộc sống ổn định.

Bà Minh Lâm, vợ cố nhạc sĩ Y Vân từng tâm sự: "Nhiều người thêu dệt Y Vân thành một con người đa tình, trăng hoa. Là vợ chồng, mấy mươi năm đầu gối tay ấp nên tôi rất hiểu nhà tôi. Anh ấy là một người đàng hoàng, có gì cũng thật thà kể với vợ. Anh ấy rất có hiếu với mẹ và thương yêu vợ con...

Anh làm việc cật lực bất kể ngày đêm. Ban trưa, nhìn anh xoay trần viết nhạc dưới mái tôn thấp nóng hầm hập, thấy thương vô cùng. Trời thương, nên giai đoạn đó anh được "đặt hàng" dồn dập, có thể nói là "ăn nên, làm ra", nhờ đó mà gia đình chúng tôi xây lại được căn nhà tạm gọi là ngăn nắp, nhưng anh làm ra cho mẹ con chúng tôi hưởng, bởi chỉ một năm sau thì anh mất.

Dạo ấy, đứng trước quan tài của anh đang được quàn tại Hội Âm nhạc TP HCM, mẹ chồng tôi không hề khóc một tiếng. Có lẽ tất cả nước mắt để khóc thương con, bà cụ đã âm thầm nuốt ngược vào trong. Chúng tôi nghe bà cụ nói: "Người đời thường bảo: Con "đi" trước mẹ là bất hiếu, nhưng mẹ chẳng trách con đâu bởi con đã làm tròn chữ hiếu ngay từ lúc viết xong bài Lòng Mẹ..."