Vì sao Tử Cấm Thành vẫn 'bất tử' dù trải qua hàng trăm trận hỏa hoạn?

Được xây dựng chủ yếu bằng gỗ, Tử Cấm Thành trải qua nhiều thế kỷ với hàng trăm cuộc hỏa hoạn kinh hoàng, thế nhưng ngày nay công trình vĩ đại này vẫn trường tồn với thời gian khiến nhiều người đặt ra câu hỏi người xưa đã làm gì để bảo tồn được Tử Cấm Thành vững chắc như vậy.

Tử Cấm Thành là một trong những quần thể công trình kiến trúc cổ bằng gỗ được bảo tồn tốt nhất trên thế giới. Nhưng cũng chính vì là một công trình bằng gỗ khổng lồ, công tác phòng cháy chữa cháy luôn là ưu tiên hàng đầu. Hàng năm có một lượng lớn du khách đến thăm Tử Cấm Thành và họ phải tuân thủ quy định như cấm hút thuốc khi đến tham quan.

Theo thống kê, Tử Cấm Thành có 94 trụ nước chữa cháy cao áp, 4.866 thiết bị chữa cháy cùng 55 phương án chữa cháy được thiết lập. Trong thời đại công nghệ tiên tiến, việc phòng cháy chữa cháy cho Tử Cấm Thành vẫn là một khó khăn lớn. Vậy trong xã hội phong kiến chưa có công nghệ hay các thiết bị hiện đại, người xưa đã dùng cách nào để bảo vệ công trình kiến trúc bằng gỗ khổng lồ này?

Tử Cấm Thành từng trải qua nhiều vụ cháy

Trên thực tế, Tử Cấm Thành đã từng xảy ra rất nhiều vụ cháy trong quần thể cung điện hùng vĩ này. Theo ghi chép lịch sử, xuyên suốt 24 triều đại nhà Minh và nhà Thanh đã xảy ra hơn 50 vụ cháy, 3 chính điện cũng đã bị hoả hoạn nhiều lần.

Những người thợ mộc tài hoa đã xây dựng nên một cung điện bằng gỗ nguy nga. Các thanh gỗ được ghép mộng với nhau có khả năng chống chịu động đất tuyệt vời. Nhưng chính điều này lại là một mối nguy tiềm tàng. Trong trường hợp hỏa hoạn, các bức tường không thể ngăn lửa, các cột gỗ và xà rất dễ bị cháy và gãy, khiến toàn độ cung điện sụp đổ.

Ngoài các ngọn đuốc thắp sáng, sấm chớp là thủ phạm hàng đầu của nhiều vụ cháy trong Tử Cấm Thành. Nhiều công trình kiến ​​trúc cổ của Trung Quốc có mái cao chót vót. Những nét kiến ​​trúc này ẩn chứa nguy cơ bị sét đánh khi trời mưa giông. Ngoài ra, hoạ tiết phong thuỷ truyền thống của Trung Quốc cũng khiến chất liệu gỗ bị ẩm mốc và dễ nhiễm điện.

Hệ thống phòng cháy chữa cháy của Tử Cấm Thành

"Cắt băng vào mùa đông, tưới nước vào mùa hè, làm cỏ vào mùa xuân và dọn sạch lá vào mùa thu" là truyền thống phòng cháy của Tử Cấm Thành từ thời nhà Minh và nhà Thanh.

Vào mùa xuân và mùa thu, thảm thực vật trong Tử Cấm Thành sẽ được tưới nước làm ẩm đầy đủ. Cỏ dại, lá cây và rêu trên nóc cung điện cao hàng chục mét cũng được dọn sạch để đề phòng chúng bắt lửa gây ra hoả hoạn.

Ngoài ra, những khu vực quan trọng trong cung sẽ được lợp mái bằng loại ngói tráng men, che đi những cấu trúc gỗ bên dưới nhằm giảm nguy cơ bị sét đánh và hoả hoạn.

Song, một khi hoả hoạn đã xảy ra thì cần phải có biện pháp chữa cháy cụ thể. Tử Cấm Thành có hai hệ thống cấp nước. Bên ngoài Tử Cấm Thành có sông Jinshui. Ngoài việc tô điểm thêm cho vẻ đẹp của Tử Cấm Thành, con sông có vai trò quan trọng trong việc cung cấp nước để dập lửa. Vào mùa đông, binh lính sẽ được sai đi đào những hố băng trên mặt sông để luôn sẵn sàng lấy nước khi cần.

Đương nhiên, việc chữa cháy bên trong Tử Cấm Thành không đơn giản chỉ dựa vào con sông này. Tử Cấm Thành quá đỗi rộng lớn. Nếu một góc nào đó của cung điện bốc cháy, việc múc nước sông để dập lừa là bất khả thi.

Vì thế, các vị hoàng đế đã ra lệnh đúc các chum bằng sắt, đồng và đồng mạ vàng khác nhau. Các chum này luôn được đổ đầy nước quanh năm. Khi có hoả hoạn, nước trong chum sẽ được dùng để dập lửa kịp thời.

Theo thống kê, Tử Cấm Thành có khoảng 308 chum lớn rải rác khắp nơi. Mỗi chum có thể chứa hơn 3.000 lít nước. Vào mùa đông, các thái giám có nhiệm vụ đốt lửa dưới đáy chum để ngăn nước bị đóng băng. Một số chum này vẫn được sử dụng để chứa nước và chữa cháy cho đến ngày nay.

Đội cứu hoả của Tử Cấm Thành được thành lập

Dưới triều đại của Hoàng đế Khang Hy, ông đã thiết lập một đội cứu hoả có tên Jitong, Đây là đội cứu hoả đầu tiên trong Tử Cấm Thành đặc biệt chịu trách nhiệm phòng cháy chữa cháy. Việc Hoàng đế Khang Hy chú trọng đến công tác phòng cháy chữa cháy khiến số vụ hoả hoạn trong triều đại của ông rất ít.

Đến thời Hoàng đế Ung Chính, đội cứu hoả của Tử Cấm Thành có không dưới 300 người. Họ sử dụng một thiết bị chữa cháy cơ học đơn giản. Nhờ thiết bị này, nước có thể phun cao đến 20 mét, đóng một vai trò cực kỳ quan trọng trong việc chữa cháy. Điều đó cũng cho thấy trình độ phòng cháy chữa cháy trong Tử Cấm Thành lúc bấy giờ đã tương đối tiên tiến.

Vì là một công trình rộng lớn, người Trung Quốc vẫn gặp khó khăn khi di chuyển trong Tử Cấm Thành lúc xảy ra hoả hoạn. Do đó, bên cạnh các thiết bị chữa cháy hiện đại, những phương pháp phòng cháy chữa cháy xưa hiện vẫn đang được áp dụng.

Bắc Giang 'oằn mình' trước hỏa hoạn: Chùa Vẽ 'lụi tàn', cổ vật 'tan hoang? Nguyễn Khanh16:05:26 10/02/2025Chùa Vẽ, ngôi chùa cổ hơn 300 năm tuổi tại Bắc Giang, đã bị thiêu rụi trong một vụ hỏa hoạn nghiêm trọng vào sáng 10/2/2025. Dù không có thiệt hại về người, nhưng di sản văn hóa quý giá của chùa đã bị tàn phá nặng nề.