Từ vụ ông Hoàng Nam Tiến qua đời: đừng nhầm lẫn giữa đột tử với đột quỵ

Sự ra đi đột ngột của ông Hoàng Nam Tiến do ngừng tim ngoại viện khiến nhiều người bàng hoàng. Vụ việc đặt ra cảnh báo về sự nhầm lẫn giữa đột quỵ và đột tử - hai tình trạng nguy hiểm nhưng hoàn toàn khác nhau về dấu hiệu và cách xử trí.

Sự ra đi bất ngờ của ông Hoàng Nam Tiến - Phó Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học FPT, nguyên Chủ tịch FPT Telecom và FPT Software khiến nhiều người bàng hoàng. Ông được xác định qua đời do ngừng tim ngoại viện, một trong những nguyên nhân gây thương vong đột ngột hàng đầu hiện nay.

Vụ việc đặt ra câu hỏi lớn: Làm sao phân biệt đột quỵ với đột tử? Và đâu là kỹ năng cần thiết để nhận biết, can thiệp đúng lúc?

Hoàng Nam Tiến qua đời được xác định là do ngừng tim ngoại viện

Khác với nhiều tai biến sức khỏe có dấu hiệu từ từ, ngừng tim ngoài viện là một tình huống khẩn cấp có thể cướp đi sinh mạng chỉ trong vòng vài phút. Đây chính là nguyên nhân khiến ông Hoàng Nam Tiến ra đi bất ngờ dù trước đó không có biểu hiện bệnh lý rõ ràng.

Ngừng tim xảy ra khi tim đột ngột ngừng bơm máu, khiến não và các cơ quan trọng yếu rơi vào tình trạng thiếu oxy nghiêm trọng. Nếu không được can thiệp ngay lập tức bằng kỹ thuật ép tim và hồi sức tim phổi (CPR), người bệnh sẽ ra đi rất nhanh.

Theo các tổ chức tim mạch quốc tế, mỗi phút trôi qua sau khi tim ngừng hoạt động mà không được cấp cứu, cơ hội sống sót giảm 7% đến 10%. Sau 10 phút, tỷ lệ ra đi gần như tuyệt đối. Vì vậy, điều tối quan trọng là người xung quanh phải nhận diện được tình huống ngừng tim, thường biểu hiện bằng việc nạn nhân đột ngột gục xuống, bất tỉnh, ngừng thở, toàn thân tím tái, và nhanh chóng tiến hành sơ cứu tại chỗ trong khi chờ nhân viên y tế đến.

Đáng tiếc là trong thực tế, đa số người dân còn nhầm lẫn giữa đột tử với đột quỵ - hai khái niệm y học hoàn toàn khác nhau cả về nguyên nhân lẫn cách xử trí.

Phân biệt đột quỵ và đột tử thế nào?

Đột tử, như trong trường hợp ông Hoàng Nam Tiến, thường do rối loạn nhịp tim, bệnh động mạch vành hoặc một số bất thường cấu trúc tim. Nó diễn ra trong tích tắc, khiến người bệnh không kịp lên tiếng cầu cứu hay phản ứng. Trong khi đó, đột quỵ, hay còn gọi là tai biến mạch máu não xảy ra khi mạch máu nuôi não bị tắc hoặc vỡ, dẫn đến tổn thương vùng não tương ứng. Đột quỵ có thể khởi phát nhanh nhưng thường vẫn có khoảng thời gian ngắn để nhận biết và chuyển viện.

Một trong những cách phân biệt phổ biến là quan sát triệu chứng ban đầu. Người bị đột quỵ thường có biểu hiện như méo miệng, yếu hoặc liệt nửa người, nói ngọng, mất thăng bằng. Trong khi đó, đột tử khiến người bệnh bất tỉnh ngay lập tức, không phản ứng, không còn mạch đập và hơi thở.

Sự khác biệt lớn nhất chính là phương pháp cấp cứu. Với đột quỵ, việc giữ người bệnh ở tư thế an toàn, gọi cấp cứu nhanh chóng và chuyển đến bệnh viện có đơn vị can thiệp đột quỵ là điều cần làm. Tuyệt đối không tự ý cho uống thuốc hay di chuyển nạn nhân bằng phương tiện cá nhân nếu không thực sự cần thiết.

Ngược lại, với đột tử, thời gian là yếu tố sống còn. Người phát hiện cần lập tức kiểm tra phản ứng và hơi thở của nạn nhân, sau đó tiến hành ép tim liên tục và hô hấp nhân tạo nếu có kỹ năng. Việc sử dụng máy sốc tim tự động (AED), nếu có sẵn, có thể gia tăng đáng kể cơ hội sống sót.

Những khác biệt tưởng chừng nhỏ này lại quyết định sinh - tử trong gang tấc. Vì vậy, hiểu đúng và phản ứng đúng là kỹ năng mà mỗi người nên trang bị cho mình và người thân.

Biết cách can thiệp đúng lúc

Trường hợp của ông Hoàng Nam Tiến là một lời cảnh tỉnh cho tất cả chúng ta: Đột tử không chừa một ai, kể cả những người đang ở độ tuổi sung sức, làm việc năng động và có lối sống tích cực. Trong nhịp sống hiện đại với nhiều áp lực, sự chủ quan với các dấu hiệu bất thường trong cơ thể là điều vô cùng nguy hiểm.

Một số triệu chứng cảnh báo có thể xuất hiện trước đột tử nhưng thường bị bỏ qua, như đau thắt ngực, hồi hộp, chóng mặt bất thường, khó thở khi gắng sức, hoặc mệt mỏi không rõ nguyên nhân. Việc tầm soát tim mạch định kỳ, nhất là với người có tiền sử bệnh tim, rối loạn chuyển hóa hoặc tiền sử gia đình, là hết sức cần thiết.

Ngoài ra, việc tập luyện đều đặn, kiểm soát tốt huyết áp, đường huyết, mỡ máu, kết hợp chế độ ăn uống lành mạnh, ngủ đủ giấc và giảm stress sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ cả đột quỵ lẫn đột tử.

Quan trọng hơn, cộng đồng cần được phổ cập kiến thức sơ cứu cơ bản, nhất là kỹ thuật CPR và cách sử dụng máy AED. Nếu nhiều người biết cách can thiệp đúng lúc, nhiều mạng người có thể được cứu sống.

Cách sơ cứu đột quỵ tại nhà

Đột quỵ có thể khiến người bệnh mất thăng bằng hoặc bất tỉnh, có thể té ngã. Nếu cho rằng bản thân hoặc ai khác xung quanh bị đột quỵ, hãy làm theo các thao tác sau:

Gọi dịch vụ cấp cứu khẩn cấp

Nếu bạn đang có các triệu chứng đột quỵ, hãy nhờ người khác gọi giúp và giữ bình tĩnh nhất có thể trong khi chờ đợi sự trợ giúp khẩn cấp.

Nếu bạn đang chăm sóc người bị đột quỵ, hãy đảm bảo rằng người bệnh đang ở một vị trí an toàn, mặc quần áo thoáng mát, không gian thoải mái. Nếu là trẻ nhỏ, nên đặt trẻ ở tư thế nằm nghiêng một bên, đầu hơi nâng lên và đề phòng trường hợp trẻ bị nôn.

Sơ cứu đột quỵ trong lúc chờ cấp cứu

Kiểm tra xem người bệnh còn đang thở. Nếu không thấy nhịp thở, hãy thực hiện hô hấp nhân tạo. Nếu người bệnh cảm thấy khó thở, hãy nới lỏng quần áo, phụ kiện bó sát như cà vạt, khăn cổ, thắt lưng... để người bệnh dễ thở hơn.

Nếu bệnh nhân ngừng tim, thực hiện xoa bóp tim ngoài lồng ngực. Dùng khăn tay quấn vào ngón tay trỏ để lấy sạch đờm, dãi trong miệng người bệnh.

Tháo răng giả cho bệnh nhân (nếu có) tránh bị hóc, sặc. Tuyệt đối không đưa bất cứ vật gì vào miệng người bệnh. Bình tĩnh khuyên nhủ và trấn an người bệnh. Đắp chăn giữ ấm cơ thể người bệnh. Nếu người bệnh có biểu hiện yếu ở tay chân, cần nhờ nhiều người hỗ trợ di chuyển người bệnh. Quan sát để nhận ra bất kỳ sự thay đổi nào ở người bệnh.

Cuối cùng là ghi nhớ nguyên nhân, biểu hiện, có hay không bị té ngã của người bệnh để cung cấp cho nhân viên y tế.

Bệnh nhân 35 tuổi tử vong do chủ quan với tăng huyết áp Nguyễn Hà09:48:20 06/08/2025Tuy nhiên, tăng huyết áp làm gia tăng các biến cố mạch máu, đặc biệt là bệnh lý tim mạch. Điều này khiến nguy cơ đột tử cao hơn, do đó vẫn có thể coi tăng huyết áp là yếu tố góp phần đáng kể.