Trần Trinh Trạch - Người cha siêu giàu của Công tử Bạc Liêu: Từ nghèo khó đi lên

Công tử Bạc Liêu sinh ra trong một gia đình giàu có. Nhưng muốn có được một gia sản đồ sộ đó, người cha của ông đã phải trải qua những ngày tháng lao động cực nhọc và miệt mài kinh doanh mới có được...

Tuổi thơ cay đắng

Ông Trần Trinh Trạch (1872 - 1942), cha của công tử Bạc Liêu Trần Trinh Huy gốc người Minh Hương. Tổ tiên ông theo tướng Trần Thượng Xuyên vào cù lao Phố (Biên Hòa) trụ lại và lập nghiệp. Sau đó, cha ông chạy về ấp Cái Dầy (xã Châu Hưng, huyện Vĩnh Lợi, tỉnh Bạc Liêu) tìm đất khẩn hoang và hạ sinh ông tại đây.

Công cuộc khẩn hoang của gia đình ông Trạch không mấy suôn sẻ. Con còn nhỏ dại, không đủ lao động làm việc nên số ruộng đất khẩn hoang không được bao nhiêu. Cũng thời điểm này bệnh dịch xuất hiện khiến cha mẹ ông phải đem số ruộng khẩn hoang được cầm cố lấy tiền chữa bệnh cho con. Rồi tay trắng lại thành trắng tay.

Ông Trạch tuy còn nhỏ, khoảng 10 tuổi đi làm công cho một gia đình điền chủ có quốc tịch Pháp. Hàng ngày, ông chăn trâu cắt cỏ làm lụng như một đầy tớ để rồi được trả công bằng những chén cơm thừa canh cặn.

Cuộc sống lam lũ như thế dần trôi được 2 năm. Đến năm 1881, chính quyền thực dân Pháp ra một quyết định, con những người Tây gốc Việt phải đọc và nói được tiếng Pháp. Trường dạy tiếng Pháp được mở ra nhưng con ông điền chủ lại không mặn mòi với việc học.

Ông điền chủ mặc dù có quốc tịch Pháp vẫn không muốn con học tiếng Pháp nên hàng ngày, "cậu Hai" được các thầy đồ đến nhà dạy chữ thánh hiền. Vì thế, cách hay nhất là tìm người học thế.

Ông Trạch được nhắm đến. Ông điền chủ gọi ông lên đưa cho ông mấy bộ đồ mới tinh bảo ông mặc vào và đi học. Công việc chăn trâu giao cho người khác.

Cầm mấy bộ đồ trên tay, ông Trạch vừa khóc vừa xin nhưng nào có được. Ông điền chủ dọa mày không đi học tao đuổi việc. Thế là nước mắt lưng tròng, ông Trạch miễn cưỡng tới trường nhưng ông có biết đâu, chính đây là bước khởi đầu để ông tạo dựng sự nghiệp sau này.

Được "thuê" đi học ông Trạch ngồi ở ghế nhà trường trong nhiều năm. Hàng ngày gia nhân chèo ghe đưa ông đến trường. Kết quả, ông tiếp thu được khá nhiều kiến thức, đọc và nói trôi chảy tiếng Pháp. Ông tốt nghiệp primaire (tiểu học) và sau đó, ông trở thành công chức của tòa hành chánh tỉnh Bạc Liêu.

Dường như tất cả đều có số mạng. Mấy ai có thể tin rằng một ngày nào đó, cậu bé chăn trâu Trần Trinh Trạch trở thành thư ký điền địa ở tòa tỉnh và là rể của một bá hộ.

Ông kết hôn với bà Phan Thị Muối là con gái thứ tư của bá hộ Phan Hộ Biết, người có nhiều ruộng nhất trong vùng và được mệnh danh là vua lúa gạo Nam kỳ.

Trong thời gian làm thư ký điền địa, hiểu biết về pháp luật, và cũng sẵn vốn liếng từ phía vợ, ông lần lượt thu gom nhiều ruộng đất của những địa chủ không may, trong đó có những anh chị em vợ của ông do mê cờ bạc bị phá sản.

Thầy ký Trạch xin thôi việc ở tòa hành chánh tỉnh trở về làm địa chủ. Ông tiếp tục mua thêm nhiều ruộng đất và lấn sang lĩnh vực ruộng muối. Theo tài liệu để lại, toàn tỉnh Bạc Liêu có 13 sở muối thì trong tay ông Trạch đã có tới 11 sở.

Sự giàu lên của ông nhanh như phi mã, ông trúng thầu quản lý sở cầm đồ và nghiễm nhiên trở thành người hoạt động độc quyền cầm đồ tại Bạc Liêu. Ông đưa ra sáng kiến vay tiền Chà Sết-ty trên Sài Gòn về cho dân chúng ở Bạc Liêu vay lại, làm cho sự giàu có của ông Trạch bắt đầu được cả tỉnh Bạc Liêu biết đến. Ông vay tiền của nhà nước ở Sài Gòn với lãi suất thấp, đem về Bạc Liêu cho tá điền vay lại "ba phân lời" lấy chênh lệch. Nhờ kinh nghiệm và quen biết từ những năm đi làm thầy ký cho Tây, ông Trạch lại trúng thầu quản lý hãng rượu Bình Tây, độc quyền phân phối rượu ở Bạc Liêu.

Ông bỏ vốn đầu tư sang lĩnh vực ngân hàng và trở đồng sáng lập Ngân hàng Việt Nam (năm 1927) - ngân hàng đầu tiên do chính người Việt Nam sáng lập và điều hành, do ông làm Chánh hội trưởng. Cùng thời gian đó, ông tham gia Hội đồng tư mật Nam kỳ và được người dân gọi với biệt danh là ông Hội đồng Trạch.

Khi đã có tiền của, ông Trần Trinh Trạch xây dựng một khu biệt thự sang trọng và to lớn nhất ở thị trấn Bạc Liêu do một kỹ sư người Pháp thiết kế. Toàn bộ vật liệu xây dựng được chở từ Pháp sang. Các thiết bị trang trí nội thất được đặt mua từ Mỹ, Ý, và Trung Quốc... Năm 2003, Cty Du lịch Bạc Liêu đã đầu tư tu sửa căn nhà và đưa vào kinh doanh văn hóa, du lịch, làm khách sạn "Công Tử Bạc Liêu". Căn phòng của Công tử Bạc Liêu ở ngày trước (phòng 101) muốn thuê phải đặt trước từ 7-10 ngày, vì phòng này rất đông người là Việt kiều muốn đến ở.

Dấu chấm hết cho sự giàu có còn chưa kéo dài 3 đời

Suốt cuộc đời dùng nhiều thủ đoạn để làm giàu ở xứ Bạc Liêu nên lúc về già, ông Trạch đã cố gắng làm từ thiện để "tích đức" lại cho cháu con.

Vào các dịp đặc biệt, ông xé hết giấy nợ của các tá điền, phân phát lúa gạo, tiền của cho người nghèo. Ông Trạch còn xây cất Cư xá Đại học Đông Dương ở Hà Nội và vận động lạc quyên giúp quỹ cứu trợ Pháp quốc.

Trong lễ thượng thọ vào năm 1943, ông Trạch kêu con trai là Công tử Bạc Liêu đích thân lái chiếc Chevrolet đưa ông đi chơi Sài Gòn, Đà Lạt, Vũng Tàu một chuyến "dối già".

Buổi chiều sau khi tắm biển trong chuyến đó, ông Trạch trở lên khách sạn và thấy ớn lạnh trong người, rồi sốt cả đêm. Cậu Ba Huy vội lái xe đưa ông về Sài Gòn, nhưng đã không còn kịp, ông qua đời trên đường đến bệnh viện, thọ 71 tuổi.

Tất nhiên với số tài sản đồ sộ như vậy, đám tang của ông cũng lại là một sự kiện lớn tốn kém, kéo dài 7 ngày ở Bạc Liêu và cả Nam Kỳ. Hàng chục ngàn người đã đi theo xe tang từ Nhà Lớn về xã Cái Dầy chôn cất ông. Như vậy, đến khi nằm xuống, ông Trạch vẫn là một trong những người giàu nhất Nam Kỳ thời đó.

Ông Trạch có 7 người con, 4 gái, 3 trai. Trong 3 người con trai của ông Trạch, Trần Trinh Huy (Ba Huy) là có học và bản lĩnh hơn cả, được ông hội đồng chọn làm người kế nghiệp. Một sự lựa chọn làm ông Trạch rất đỗi tự hào khi ấy, nhưng ông không thể ngờ rằng, cậu con trai này đã làm cho sản nghiệp mà ông dày công gầy dựng đã nhanh chóng bị đổ sông đổ bể.

Cậu 3 Vingroup gặp 'biến' với hàng xóm nhà vợ, Dì ruột dặm 1 câu bất ngờ? Lan Chi10:00:08 16/01/2025Phương Nhi và Phạm Nhật Minh Hoàng tổ chức lễ dạm ngõ vào sáng 15/1, với sự tham gia của người thân hai gia đình. Trước đó, phía nhà nàng hậu đã cố gắng giữ kín chuyện cưới hỏi này.