Trần Nữ Yên Khê: "Nàng thơ" của Trần Anh Hùng, từng giành vương miện Hoa hậu

Trần Nữ Yên Khê chẳng hề xa lạ với những ai yêu điện ảnh. Cô là một trong những diễn viên gốc Việt nổi tiếng bậc nhất trong làng nghệ thuật thứ bảy quốc tế, từng xuất hiện trong nhiều bộ phim có tiếng vang như "Mùi đu đủ xanh", "Xích lô", "Vợ ba"...

Trần Nữ Yên Khê là nữ diễn viên điện ảnh người Pháp gốc Việt, cô sinh ngày 18 tháng 3 năm 1968 tại Việt Nam nhưng di cư sang Pháp từ nhỏ. Cô được khán giả biết đến nhiều nhất qua vai diễn Mùi trong phim Mùi đu đủ xanh (1993) - phim đầu tiên và duy nhất của Việt Nam được đề cử Oscar cho Phim nói tiếng nước ngoài hay nhất. Sự nghiệp phim ảnh của cô đa số gắn liền với các tác phẩm điện ảnh nổi tiếng của đạo diễn Việt Kiều Pháp Trần Anh Hùng, đồng thời ông cũng là chồng của cô.

Trần Nữ Yên Khê sinh ra tại Việt Nam, cô mồ côi cha và cùng mẹ di cư đến Pháp từ năm ba tuổi. Cô theo học ngành kiến trúc, khóa Architect Design tại trường École Camondo Paris. Năm 18 tuổi Trần Nữ Yên Khê đoạt danh hiệu Hoa Hậu Áo Dài Việt Nam trong một cuộc thi sắc đẹp của cộng đồng người Việt tại Pháp. Khi tham gia casting cho bộ phim tốt nghiệp của một sinh viên chuyên ngành điện ảnh của ngôi trường danh tiếng École Louis-Lumière lúc đó là Trần Anh Hùng. Cả hai bén duyên và trở thành một trong những cặp đôi nổi tiếng của làng điện ảnh.

Từ đó, suốt hơn một phần tư thế kỷ, bộ đôi gắn bó không rời và đồng hành trên con đường nghệ thuật. Trần Nữ Yên Khê cho biết, cuộc gặp gỡ với vị đạo diễn gốc Việt chính là lý do khiến cô gái tốt nghiệp ngành kiến trúc quyết định dấn thân vào điện ảnh. Sự gắn bó này khiến họ được ví như đôi Trương Nghệ Mưu - Củng Lợi người Việt.

Trần Nữ Yên Khê đóng hầu hết tác phẩm của đạo diễn Việt kiều, trong đó có nhiều phim quan trọng trong sự nghiệp của chồng như: Mùi đu đủ xanh, Xích lô, Mùa hè chiều thẳng đứng và I come with the rain.

Dường như ở mỗi tác phẩm, Trần Anh Hùng đều mượn một chút chất liệu từ vợ để thổi vào kịch bản. Ba phim về Việt Nam của anh đều có những nhân vật sớm mất cha. Đó cũng là hình ảnh của Yên Khê, người mồ côi cha và sang Pháp từ năm ba tuổi.

Trong Mùi đu đủ xanh, Yên Khê thủ vai Mùi lúc lớn. Dù đã trải qua bao nhiêu năm tháng, Mùi vẫn nguyên vẹn sự ngây thơ, mỗi ngày đều say mê ngắm nhìn sự kỳ diệu của thiên nhiên quanh mình. Ở cuối phim, cô lấy được anh chàng nghệ sĩ. Nhiều người xem đây là cái kết có hậu nhưng Trần Anh Hùng lại cho rằng Mùi đu đủ xanh nói về sự n‌ô l‌ệ của phụ nữ. Lựa chọn của nhân vật chính là điều đáng buồn vì anh ta muốn có người phụ nữ để phục vụ cho mình. Những nét đặc trưng của người phụ nữ Việt như cam chịu, hy sinh được thể hiện qua phim này.

Đến Xích lô, Trần Nữ Yên Khê hóa thân thành cô gái điếm - người yêu của nhà thơ giang hồ (Lương Triều Vỹ thủ vai). Mặc dù có những cảnh nhạ‌y cả‌m, nhân vật của Yên Khê không được khai thác theo hướng nhục dục. Ở đây, khán giả vẫn thấy chất thơ thấm đẫm dấu ấn của Trần Anh Hùng. Cô gái giang hồ trong phim được mô tả theo cách duy mỹ, vượt khỏi cấu trúc thông thường của một câu chuyện.

Mùa hè chiều thẳng đứng là tác phẩm Trần Nữ Yên Khê thoại nhiều nhất. Nhân vật của cô có nhiều lớp diễn nội tâm, dù phim vẫn theo phong cách của Trần Anh Hùng là đánh mạnh vào cảm xúc, không chú trọng tình tiết.

Từ tác phẩm đầu tay tới cho tới phim thứ tư nói về Việt Nam, Trần Anh Hùng luôn đưa vợ vào vai nữ chính. Trong những bộ phim không có lựa chọn phù hợp để Yên Khê diễn xuất, chị đóng vai trò quan trọng đằng sau máy quay. Trần Nữ Yên Khê trở thành người thiết kế trang phục cho phim của Trần Anh Hùng. Đặc biệt là bộ phim Rừng Na Uy, Trần Nữ Yên Khê đã đảm nhiệm vị trí Production Designer và Costume Designer, bộ phim giúp cô lần đầu được đề cử Best Costume Design tại Giải Điện ảnh Châu Á lần thứ 5 ở HongKong.

Trong cuộc phỏng vấn với truyền thông trước đây, đạo diễn cho rằng vợ mình có chất năng động của Midori và lãng mạn của Naoko (hai nhân vật nữ trong Rừng Nauy). Yên Khê là người giúp tâm hồn của Trần Anh Hùng cân bằng giữa đời thực và những bay bổng của nghệ thuật. Dù sống ở nước ngoài, chị vẫn giữ nhiều nề nếp của người Việt như: Uống trà, nấu các món Việt Nam, làm lễ giỗ. Hiện tại, cả hai có cuộc sống viên mãn ở Pháp bên con trai tên Cao Phi và con gái tên Lãng Khê.

Sinh ra trong một gia đình đầy truyền thống nghệ thuật, Lãng Khê cũng đã kinh nghiệm diễn xuất dày dặn. Lãng Khê theo đuổi ngành Điện ảnh và sân khấu tại một trường đại học ở Paris (Pháp). Cô nàng cũng có cơ hội góp mặt trong bộ phim Les confins du monde (Nơi tận cùng thế giới) cùng tài tử Pháp Gaspard Ulliel - Tác phẩm tham gia mục Director's Fortnight tại LHP Cannes 2018.

Năm 2023, sự quan tâm của giới yêu điện ảnh đổ dồn vào Liên hoan phim Cannes 2023. Loạt phim ấn tượng năm nay lần lượt được công chiếu và gây chú ý mới đây là tác phẩm The Passion of Dodin Bouffant của đạo diễn người Pháp gốc Việt - Trần Anh Hùng.

Theo Deadline Hollywood, sau khi trình chiếu tại LHP Cannes 2023, bộ phim The Passion of Dodin Bouffant đã nhận tràng vỗ tay dài 7 phút từ khách mời và khán giả. Trang tin này cũng đăng tải đoạn video đạo diễn Trần Anh Hùng hạnh phúc, hân hoan trong "biển" vỗ tay của cả khán phòng. Tại LHP Cannes năm nay, bộ phim của đạo diễn Trần Anh Hùng là một trong những ứng viên sáng giá cho giải Cành cọ vàng. Tại thảm đỏ LHP Cannes, cả gia đình của nam đạo diễn đã cùng lộ diện. Các thành viên diện trang phục tông màu đen đồng bộ, xuất hiện sang trọng trên thảm đỏ.