Phil Knight - Từ sinh viên nghèo “giả danh” giám đốc đến tỷ phú sở hữu đế chế giày NIKE

Philip Hampson Knight (hay còn gọi là Phil Knight) là một tỷ phú, là người đồng sáng lập và là chủ tịch danh dự của tập đoàn Nike, Inc. Ông từng giữ chức vụ chủ tịch hội đồng quản trị và CEO của tập đoàn này trong nhiều năm. Tháng 2/2021, Philip Knight được tạp chí Forbes xếp hạng 24 trong số những người giàu nhất trên thế giới, với khối tài sản trị giá 53 tỷ đô la Mỹ. Thương hiệu giày Nike đình đám thế giới có khẩu hiệu "Just Do It" vô cùng nổi tiếng, tuy nhiên ít ai biết rằng đằng sau đó là cả một câu chuyện khởi nghiệp đầy thú vị dựa trên lời nói dối của nhà sáng lập Phil Knight.

Năm 1962, nhà sáng lập Phil Knight sắp tốt nghiệp trường Stanford và đang tìm kiếm ý tưởng cho bài luận văn của mình. Với tư cách là một vận động viên chạy đường dài của trường đại học, Phil nảy ra ý tưởng về việc nhập giày từ Nhật Bản với chất lượng tương đương như Puma hay Adidas vốn rất nổi tiếng thời đó. Sau khi đã tốt nghiệp, Phil vẫn bị ám ảnh bởi ý tưởng này dù ông không sở hữu bất kỳ hãng giày nào và mới chỉ nhìn thấy một số chiếc giày Nhật được những người lính từng bị quân Nhật giam giữ trong Thế chiến II mang về.

Hiểu được rằng mình cần tận dụng ưu thế và kết nối với các nhà sản xuất Nhật Bản trước khi quá muộn, Phil lên kế hoạch du lịch đến xứ sở mặt trời mọc dù chẳng có kinh nghiệm gì về kinh doanh giày. Theo như mô tả của vị tỷ phú sau này, ông chỉ có ý tưởng và đ.âm đầu thực hiện nó chứ không hề có sự chuẩn bị kỹ lưỡng nào.

Tháng 11/1962, Phil du lịch đến Nhật Bản và bắt đầu cuộc hành trình khám phá ngành công nghiệp giày. Tại thành phố Kobe, ông thăm quan một cửa hàng bán giày của hãng Onitsuka Tiger và chất lượng của những đôi giày tại đây tốt đến mức Phil quyết định nhập khẩu chúng về Mỹ. Tuy nhiên lúc này, Phil Knight mới tốt nghiệp đại học, không có vốn cũng chẳng sở hữu bất kỳ công ty hoặc mối quan hệ nào trong ngành. Thế nhưng tận dụng ưu thế là người Mỹ, Phil tự giới thiệu mình là giám đốc một hãng phân phối giày và muốn được nói chuyện với chủ hãng Onitsuka. Thậm chí tên của công ty phân phối này cũng bị Phil bịa ra và ông đề nghị được trở thành người đại diện của Onitsuka tại Mỹ. Thật trớ trêu là lời đề nghị này được chấp thuận dù trên thực tế Phil chẳng có gì trong tay còn hãng Onitsuka thì lại chẳng mấy quan tâm đến thị trường quốc tế.

Năm 1963, Phil nhận được lô hàng 12 đôi giày đầu tiên nhập từ Nhật Bản và ông bắt đầu rao bán chúng trên chính chiếc xe của mình tại bất cứ đường chạy thể thao nào mà mình có thể đến.

Nhận thức được kiểu kinh doanh này chẳng đi đến đâu, Phil tìm đến người hiểu rõ về giày thể thao hơn mình là cựu huấn luyện viên Bill Bowerman, người từng dẫn dắt ông tại trường đại học. Khi đó Bowerman khá nổi tiếng trong giới thể thao Mỹ khi đã từng huấn luyện cho nhiều vận động viên Olympic.

Ngay sau khi được giới thiệu, Bowerman đã thích những đôi giày nhập từ Nhật Bản và muốn được cộng tác. Vào tháng 1/1964, hai người thành lập nên Blue Ribbon Sports (BRS) - t.iền thân của Nike, Inc với khoản t.iền 1.000 USD. Toàn bộ số t.iền được dùng để đặt mua 300 đôi giày. Nhờ những mối quan hệ của Bowerman mà chuyến hàng đầu tiên của họ bán hết trong vòng 3 tháng. Ngay trong năm đầu tiên, BRS đã đạt doanh số 8.000 USD và hãng bắt đầu thuê nhân viên để vận hành. Đến năm 1965, doanh thu của BRS đạt 20.000 USD và bắt đầu mở chi nhánh kinh doanh.

Trong khi Phil Knight bận rộn với công việc kinh doanh thì Bowerman đã có cuộc cách mạng với BRS. Người đàn ông này đã có công đưa môn chạy bộ vào nước Mỹ. Năm 1966, Bowerman đã viết một cuốn sách về môn chạy bộ và bán được hơn 1 triệu bản. Đương nhiên, BRS là một trong những công ty đầu tiên quảng bá cho những chiếc giày chạy bộ ở Mỹ. Ngoài ra, Bowerman cũng thường xuyên tháo các chiếc giày nhập từ Onitsuka để cải tiến, xem chúng được làm thế nào và thêm thắt những nguyên liệu, bộ phận khác nhau nhằm đưa lại sự hiệu quả cho đôi giày. Dần dần, Bowerman bắt đầu chuyển những ghi chú cho Onitsuka để họ sản xuất giày theo cải tiến của ông.

Năm 1968, Thế vận hội Olympic tổ chức tại Mexico đã giúp BRS quảng bá thành công dòng sản phẩm The Cortez do Bill thiết kế. Năm 1969, BRS đạt doanh số 300.000 USD. Thế nhưng sự hút hàng của dòng The Cortez khiến BRS cháy hàng trong khi Onitsuka ở Nhật chẳng tăng thêm sản lượng. Hãng chỉ muốn đáp ứng nhu cầu nội địa, rồi mới gửi những gì còn thừa sang Mỹ.

Hiểu được rằng nếu muốn mở rộng kinh doanh, Phil Knight và Bill Bowerman cần phải thoát khỏi cái mác chỉ là nhà phân phối. Cả 2 tận dụng bản thiết kế của The Cortez để tự sản xuất. Điều này hoàn toàn hợp pháp khi hợp đồng với Onitsuka chấm dứt. May mắn thay, thời gian chấm dứt là năm 1972, ngay trước khi Olympic Munich diễn ra.

Đầu tiên, Phil Knight bắt đầu thiết kế logo và đổi tên cho hãng giày mới. Một nhân viên đề nghị gọi là Nike - tên vị thần chiến thắng của Hy Lạp. Về logo, Phil đến một trường đại học gần đó và trả 35 USD cho một sinh viên khoa thiết kế mà ông bắt gặp để cho ra hình dấu phẩy ngược như ngày nay.

Tại Nhật Bản, thay vì lặng lẽ tìm đối tác, Phil Knight tổ chức tuyển hãng sản xuất trên khắp Nhật Bản để cung ứng giày thiết kế cho Nike. Kể từ đây, hành trình của Nike hầu như chỉ có tăng trưởng. Họ trở thành hãng giày thể thao lớn nhất Mỹ vào năm 1989 và thậm chí lan ra thế giới nhờ chiến lược marketing thông minh và mô hình thuê ngoài (Outsourcing) nhằm tận dụng nhân công giá rẻ.

Năm 1984 - Nike kí hợp đồng với Michael Jordan - siêu sao bóng rổ nổi tiếng và cho ra mắt series giày Air Jordan. Năm 1987, Nike cho ra quảng cáo cho đôi giày Air Max mới gắn với chiến dịch âm nhạc của The Beatles.

1988 - Chiến dịch "Just Do It" đầu tiên ra mắt với quảng cáo có biểu tượng chạy 80 t.uổi Walter Stack chạy qua Cầu Cổng Vàng. Đến năm 1996, Nike ký hợp đồng với Tiger Woods - tay Golf huyền thoại thế giới. Đến năm 2002, Nike mua lại công ty đồ lướt sóng Hurley và "thanh lý" luôn Converse vào năm 2004 với giá 309 triệu đô la. Đến năm 2015, Nike trở thành nhà phân phối chính thức của NBA. Ngày nay, Nike không chỉ bán giày mà còn cung cấp trang phục, phụ kiện thể thao cho cả phụ nữ và thể thao. Từ một nhà phân phối giày nhỏ lẻ, Phil Knight đã tạo nên đế chế Nike tiếng tăm bậc nhất và trở thành huyền thoại khởi nghiệp trong làng thể thao.

Loạt giày Nike và Adidas giảm nửa giá trong ngày 4/4 Tin tài trợNhiều mẫu giày thể thao dành của hai thương hiệu Nike và Adidas đồng giảm 50% trên Shop VnExpress trong ngày hôm nay.