NSƯT Đức Hoàn: Từ nàng Mị đến minh tinh màn bạc, nữ cường nhân của giới đạo diễn

NSƯT Đức Hoàn là một nghệ sĩ điện ảnh đa tài, một nhan sắc bất tử của màn bạc Việt Nam. Bà thành công trên cả hai cương vị diễn xuất lẫn đạo diễn. Những vai diễn của bà luôn để lại những dấu ấn vô cùng khó quên trong lòng công chúng.

NSƯT Đức Hoàn là nữ đạo diễn, diễn viên, được xem là cây 'đại thụ' trong làng điện ảnh Việt Nam. Dấu ấn bà để lại đối với bộ môn nghệ thuật thứ 7 là vô cùng sâu sắc. Nghệ sĩ Đức Hoàn không chỉ là 'nàng thơ' với vẻ đẹp đúng chất minh tinh màn bạc mà còn là một 'nữ cường nhân' dám đương đầu với khó khăn, dấn thân vào con đường đầy khó nhọc là làm phim.

Nữ đạo diễn, diễn viên, NSƯT Đức Hoàn tên đầy đủ là Nguyễn Thị Đức Hoàn. Bà sinh ngày 02 tháng 01 năm 1937 tại đất Thủ Đô. Giống như nhiều thiếu nữ thời đó, Đức Hoàn gia nhập đoàn quân Giải phóng với một nguyện vọng duy nhất là chờ ngày đất nước thanh bình.

Có thể nói sự nghiệp của NSƯT Đức Hoàn thành công rực rỡ từ vai trò diễn viên đến đạo diễn phim. Bà là một trong những nữ đạo diễn 'quyền lực' hiếm có của làng phim Việt Nam.

Khi mới 12 tuổi, Đức Hoàn rời xa mái ấm gia đình để hòa theo dòng người gia nhập đoàn quân Giải phóng. Bà được theo đại đội pháo binh với nhiệm vụ hậu cần và chăm sóc lực lượng tiền tuyến. Những ngày theo chân bộ đội chiến đấu mang lại cho Đức Hoàn những kinh nghiệm sống đáng quý. Từ những đúc kết này giúp Đức Hoàn có thể truyền tải cảm xúc bằng ánh mắt cực kỳ chân thực.

Chính Phạm Trọng Quỳ, một đạo diễn nổi tiếng thời đó là người phát hiện ra 'viên ngọc quý' Đức Hoàn. Ông bị mê đắm bởi nhan sắc hơn người và đôi mắt long lanh như nước hồ thu ấy, ông đã khuyên bà nên đi theo điện ảnh. Từ trong sâu thẳm, Phạm Trọng Quỳ tin rằng, người con gái trẻ ấy chắc chắn sẽ thành công rực rỡ và tỏa sáng trên màn ảnh.

Tố chất hơn người cùng tài năng thiên bẩm giúp nàng diễn viên Đức Hoàn ngày ấy trở thành học viên xuất sắc nhất khóa học của chuyên viên Liên Xô Vaxiliep. Từ đó bà gia nhập Hãng phim truyện Việt Nam.

Chỉ với vai diễn đầu tiên là vợ của chàng A Phủ, đáo hoa Đức Hoàn nở rộ và khoe sắc trên màn bạc Việt. Vai diễn xuất sắc đến mức như được 'đo ni đóng giày' cho chính bà.

Nét diễn vô cùng chân thực, sống động. Bà hóa thân một cách xuất thần vào vai diễn cô gái miền núi trong trắng, ngây thơ. Từ ánh mắt, khóe miệng, nụ cười đến cả những giọt nước mắt đều 'hoàn hảo vô khuyết'.

Người xem chẳng thể rời mắt khỏi hình ảnh của bà. Nhờ vào nàng Mỵ mà Đức Hoàn có được giải thưởng Bông sen Bạc tại Liên hoan phim Việt Nam lần đầu tiên trong sự nghiệp.

Hàng loạt những vai diễn sau đó như Hoan trong Đi bước nữa, vợ Đoàn trong Bình minh rẻo cao, Kiều Trinh trong Sao tháng Tám, vợ bộ trưởng trong Thị trấn yên tình.... Sau Bình minh trên rẻo cao được đánh giá cao, năm 1975, Đức Hoàn thành công với nhân vật phản diện Kiều Trinh trong Sao tháng Tám. Lúc này mặc dù đã 39 tuổi nhưng bà vẫn giữ được vẻ đẹp như thời trẻ. Trong cuộc đời diễn viên của mình, mặc dù chỉ đóng 4 vai lớn nhưng đã giúp Đức Hoàn trở thành một trong những diễn viên tên tuổi của điện ảnh Việt Nam.

Số lượng vai diễn không nhiều nhưng chất lượng tại tuyệt đỉnh tạo nên tên tuổi của nữ diễn viên Đức Hoàn trên màn bạc. Vô số đạo diễn tìm đến bà, bà trở thành sự lựa chọn hàng đầu, ngôi sao hạng A và là nàng minh tinh điện ảnh kiêu sa lộng lẫy nhất.

Năm 1967, Đức Hoàn bất ngờ lựa chọn nghề đạo diễn tại Đại học Quốc gia Moskva của Liên Xô. Từ những kinh nghiệm diễn xuất trên màn ảnh, Đức Hoàn đã tạo nên những tác phẩm đặc sắc trong sự nghiệp. Bà là một trong những nữ đạo diễn danh giá nhất mà điện ảnh Việt Nam từng sản sinh ra.

Bao trùm lên các tác phẩm của bà là tính nhân văn, tinh thần dân tộc sâu sắc. Bà hướng đến những câu chuyện nơi tiền tuyến, bà lấy kinh nghiệm thực tiễn của mình để khắc họa một thời gian khó ấy.

Hơn nữa bà còn dành sự đồng cảm cho những mảnh đời trái ngang của thế hệ phụ nữ Việt Nam. Mang cái nhìn đầy thấu hiểu, chia sẻ cho những mất mát và nỗi đau trong lòng họ.

Đức Hoàn thực sự là một người có tư duy làm phim lớn. Bà đứng ở khía cạnh của từng người, từng tầng lớp để dựng nên cuộc đời trên phim của họ. Mỗi bộ phim được dựng lên không chỉ mang tính giải trí, mà còn thể hiện cái đẹp và truyền tải một thông điệp ý nghĩa hơn về đời.

NSND Trần Phương, người bạn thân thiết của Đức Hoàn, nhớ lại: "Phong cách của Đức Hoàn là luôn tìm một điều gì thật nhất của cuộc đời để đưa vào nghệ thuật. Cách làm phim của bà luôn kỹ lưỡng, chỉn chu. Đức Hoàn được đánh giá là đạo diễn kỹ tính từ việc chọn diễn viên đến nhạc sĩ. Sự trăn trở, cẩn trọng của Đức Hoàn in đậm trong từng thước phim hằn rõ sự chắc chắn về nghề nghiệp dù thẳm sâu vẫn đầy nữ tính. Đức Hoàn đã sống một cuộc đời trọn vẹn cho những khát khao cháy bỏng của mình".

Nữ diễn viên, đạo diễn, NSƯT Đức Hoàn tài năng của màn ảnh Việt ra đi vào năm 2003. Đó thực sự là một mất mát quá lớn đối với những người hâm mộ tài hoa của người phụ nữ 'tài sắc vẹn toàn' này.