NSND Thanh Huyền: "Ngôi sao sóng phát thanh", vinh dự hát trước Bác Hồ, giọng ca vươn tầm quốc tế

NSND Thanh Huyền không chỉ là một ca sĩ, mà còn vươn tới tầm vóc của lịch sử, khi hiện diện và đóng góp vào nhiều sự kiện lịch sử quan trọng của đất nước. Bà là nữ ca sĩ đầu tiên được phong tặng danh hiệu nghệ sĩ nhân dân vào năm 1984.

NSND Thanh Huyền tên thật là Trương Thị Thanh Huyền. Bà sinh ngày 10 tháng 10 năm 1942, quê gốc tai Hà Nội. Ngay từ nhỏ, với năng khiếu ca hát thiên bẩm, bà đã đạt nhiều giải cao về trong các cuộc thi ca nhạc thiếu nhi, thậm chí bà còn nhiều lần được hát biểu diễn cho Bác Hồ nghe nhân dịp Bác đến dự Tết Trung thu ở Ấu Trĩ Viên. Năm 1963 sau khi tốt nghiệp khoa Thanh nhạc Trường Âm nhạc Việt Nam (nay là NVHN) bà về công tác tại Nhà hát ca múa nhạc Việt Nam.

Trong suốt thập niên 60 - 70 giọng hát Thanh Huyền đã làm say mê biết bao tầng lớp khán thính giả trong và ngoài nước. Với giọng hát đẹp bẩm sinh mang đậm chất dân ca Việt Nam cùng sự lao động nghệ thuật bền bỉ, tên tuổi Thanh Huyền đã nổi lên như một trong những ngôi sao sáng nhất của giới nghệ sĩ biểu diễn. Bà là một trong bốn nghệ sĩ đầu tiên được tặng danh hiệu NSND trong lĩnh vực ca nhạc năm 1984 cùng với nghệ sĩ Quốc Hương(nam ca sĩ nhạc cách mạng), Châu Loan (nghệ sĩ ngâm thơ) và Đặng Thái Sơn (nghệ sĩ piano). Khi ấy, danh hiệu nghệ sĩ nhân dân còn mới mẻ, nên chỉ những nghệ sĩ có tầm ảnh hưởng, tài năng và cống hiến to lớn mới được phong tặng.

NSND Thanh Huyền không thuộc loại giọng hiếm. Chất giọng light lirico soprano thuần kim của bà phổ biến ở hầu khắp giọng nữ tại Việt Nam. Nhưng bà lại sở hữu âm sắc giọng đẹp và vang bẩm sinh, nên nghe rất lộng lẫy, hấp dẫn, xứng danh tiếng hát vàng ròng, vài chục năm mới xuất hiện một lần.

Chất giọng này giúp NSND Thanh Huyền đạt tới đủ 4 yếu tố của dân ca quan họ là vang, rền, nền, nảy. Bà hát to thì càng lộng khắp bốn phương, hát nhỏ lại mềm mại, êm ái và ngọt như tiếng ru hời.

Ông nội NSND Thanh Huyền là một nhà nho, thường xuyên mời các đoàn hát văn đến hát vào mùng 1 và các ngày giỗ. Bởi vậy, từ khi còn bé, Thanh Huyền đã được nuôi dưỡng bởi những điệu hát văn dân tộc và sớm bộc lộ năng khiếu thiên phú, hát văn như người lớn. Hồn của những điệu hát văn đã theo suốt cuộc đời, ảnh hưởng trực tiếp tới lối hát của bà, luôn mang âm hưởng dân ca quan họ.

Ở độ tuổi thiếu niên, NSND Thanh Huyền đã nắm vững được các kĩ thuật hát của những làn điệu dân ca cổ truyền. Trong đó, có nhiều kĩ thuật khó như đổ hột, luyến láy, ngâm. Toàn bộ các kĩ thuật này đều là cô tự học và tự cảm nhận bằng khả năng cảm nhạc của mình, cô biết hát văn, quan họ, ca Huế...

Sau vài năm học tại Nhạc viện, NSND Thanh Huyền nhanh chóng tiếp thu được các kĩ thuật thanh nhạc cổ điển Tây phương như cộng minh, legato, sử dụng vị trí âm thanh, head voice...

Nổi tiếng trên sóng phát thanh, nhưng nghệ sĩ Thanh Huyền lại không công tác tại Đài tiếng nói VN như nhiều người nhầm tưởng mà thuộc lứa thế hệ đầu tiên của Nhà hát Ca múa nhạc VN. Bà được nghệ sĩ Thúy Huyền, nghệ sĩ Mai Khanh..., cũng là thế hệ học sinh đầu tiên của trường dìu dắt. Tiếng hát Thanh Huyền rất đặc biệt bởi sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa kỹ thuật hát dân ca và kỹ thuật thanh nhạc cổ điển của phương Tây.

Con đường ca hát của bà từ đó rộng mở thênh thang, để bà bước đến những vinh quang của nghề ca hát. Tốt nghiệp ra trường, ngay lập tức trở thành diễn viên xô-lít của Đoàn Ca múa nhân dân Trung ương. Và cũng từ đây, bà là con chim sơn ca luôn có mặt trên tuyến đầu của Tổ quốc. Tiếng hát của Thanh Huyền phục vụ kháng chiến, phục vụ cho cuộc đấu tranh kiên cường mà bất khuất của dân tộc.

Tốp ca nữ của bà ở Đoàn Ca múa nhân dân Trung ương được nhà báo Nguyễn Hữu Chỉnh đặt tên là: "Tên lửa tầm xa", do tốp ca luôn được đi lưu diễn ở nước ngoài để phục vụ công tác ngoại giao của đất nước. Đặc biệt, chuyến lưu diễn ấn tượng nhất trong đời diễn viên của Thanh Huyền là chuyến đi cùng đoàn ngoại giao Việt Nam sang dự Hội nghị Paris ở Xoa-Zi, biểu diễn ở ba nước: Pháp, Algeria, Italia năm 1969 để quảng bá văn hoá, tăng thêm uy thế và vị trí của Việt Nam trên trường quốc tế.

Và đi đến đâu, NSND Thanh Huyền cũng khiến mọi người phải trầm trồ trước giọng hát lanh lảnh, độc đáo của mình. Chuyến biểu diễn thành công vang dội, sau khi về nước, bà đã được mời vào Phủ Chủ tịch để báo cáo kết quả chuyến công tác cho Bác Hồ nghe. Trong những năm cuối đời, Bác đã trao tặng cho NSND Thanh Huyền chiếc Huy hiệu Bác Hồ. Kỷ vật quý giá này không phải ca sĩ nào cũng có được.

NSND Thanh Huyền cũng là một trong những ca sĩ có nhiều bản thu được phát nhiều nhất trên Đài tiếng nói Việt Nam. Vào những năm 70, 80, tiếng hát của bà lúc nào cũng vang vọng khắp cả nước và đi sâu và kí ức của nhiều thế hệ công chúng.

Đến bây giờ, nhiều người kể lại rằng, khi ấy họ không biết Thanh Huyền là ai, nhưng cứ hễ nghe giọng bà hay những ca khúc bà hát là nhận ra. Đặc biệt, các chiến sĩ bộ đội rất thích nghe Thanh Huyền hát để lấy thêm động lực chiến đấu. Từng có người nói:

"Đi giữa trời nắng nóng chói chang, chợt nghe tiếng hát của Thanh Huyền thì như được uống một cốc nước chanh mát lạnh làm dịu cơn khát đang cháy khô cả cổ".

So với những nghệ sĩ cùng thế hệ, cuộc sống của nghệ sĩ Thanh Huyền khá bình lặng. Bà kết hôn cùng đạo diễn - NSND Thanh An. Cuộc sống của họ đầm ấm, hạnh phúc với hai người con, một trai một gái. Con trai bà hiện sống và làm việc tại nước ngoài, còn người con gái cũng đang theo nghiệp ca hát giống mẹ.

Nghệ sĩ Thanh Huyền kể, hiện tại mỗi tháng bà nhận được 2,5 triệu đồng, tiền chế độ nhà nước dành cho NSND cùng với tiền lương hưu, nên cuộc sống vật chất của bà khá đầy đủ. "Nhưng tôi thấy buồn và cô đơn lắm", giọng bà trầm lại. Ngôi nhà nhỏ vắng bóng đạo diễn Thanh An đã nhiều năm nay, chỉ còn lại mình bà.

NSƯT Trần Lực: con nhà nòi nghệ thuật, lãng tử 3 đời vợ? Lan Chi18:20:31 14/12/2024Nghệ sĩ Trần Lực (SN 1963), tại Hà Nội. Ông là nam diễn viên, nhà làm phim, tổng đạo diễn... Ông được khán giả yêu thích bởi vẻ ngoài hào hoa, lãng tử. Ông nổi tiếng cùng thời với các người đẹp NSND Thu Hà, NSƯT Chiều Xuân, NSND Lê Khanh.