NSND Thanh Hải qua đời: Tài hoa, NSND Bạch Tuyết cũng phải kính nể

Thanh Hải được xem là người tạo nên linh hồn âm nhạc cho hàng loạt vở cải lương nổi tiếng như Đời cô Lựu, Tô Ánh Nguyệt, Hàn Mặc Tử, Chuyện tình Lan và Điệp, Trắng hoa mai...

Thanh Hải, chàng trai đất Bắc mê cải lương

Nhạc sĩ Thanh Hải sinh năm 1957 tại Hải Phòng. Ông xuất thân từ gia đình có truyền thống cải lương. Cha ông là nhạc công đờn tranh, còn mẹ là nghệ sĩ cải lương Bích Dần của Đoàn cải lương Phương Đông.

Mới 6, 7 tuổi, cậu bé Thanh Hải đã tỏ ra mê mẩn khi nghe tiếng đờn, lời ca từ đài phát thanh. Vì vậy cha đã dạy cậu đờn tranh.

Nhận thấy con trai có năng khiếu vượt bậc, cha ông đã nghĩ tới việc tìm thầy giỏi hơn để phát triển tài năng của con.

Thanh Hải có chị gái là nghệ sĩ Kim Hà làm ở Đài phát thanh Giải Phóng. Bà bảo rằng có những thầy đờn ở Nam Bộ ra Bắc đờn hay lắm, nên sắp xếp cho Thanh Hải theo học thầy Út Du.

Thanh Hải còn may mắn gặp vợ chồng nghệ sĩ Thanh Hùng - Ngọc Hoa dìu dắt. Hồi 11, 12 tuổi Thanh Hải được vợ chồng họ cho nghe liên tục mấy tháng trời băng đĩa tiếng đờn của những danh cầm miền Nam như Văn Vĩ, Văn Giỏi, Năm Cơ, Bảy Bá, Hai Thơm.

Cứ nghe và tập tành đờn theo mà tiếng đờn của chàng trai 16, 17 tuổi bắt đầu vang danh trên đài phát thanh đất Bắc.

Hồi Đài phát thanh Giải Phóng làm vở Bạo chúa (tác giả: Lê Duy Hạnh), dàn nhạc chừng 15 cây chỉ có mình Thanh Hải chơi nhạc cổ với cây đờn guitar mà lại trẻ tuổi nhất, khiến ai nấy đều nể phục vì tài năng vượt trội của chàng trai trẻ.

Khoảng chừng năm 1976, Thanh Hải Nam tiến, có cơ hội gặp gỡ, làm việc với các nhạc sĩ, nhạc công mà ông từng nghe và ngưỡng mộ như Văn Vĩ, Văn Giỏi, Năm Cơ, Bảy Bá, Hai Thơm.

Được gặp những người thầy giỏi nghề, khả năng của Thanh Hải ngày càng tiến bộ.

Người nhạc sĩ tài hoa

Khoảng năm 1978, nhạc sĩ Thanh Hải bắt đầu theo sân khấu cải lương chuyên nghiệp. Ông phụ trách âm nhạc cải lương cho nhiều đoàn tên tuổi như Đoàn Văn công thành phố, Đoàn cải lương 2-84, Nhà hát cải lương Trần Hữu Trang...

Tên tuổi của Thanh Hải được tạo dựng không chỉ vì năng khiếu mà còn có sự đam mê mãnh liệt với cải lương, sự chịu thương chịu khó tìm tòi, sáng tạo âm nhạc cải lương.

Ông có khả năng sử dụng rất nhiều loại nhạc cụ như violon, organ, guitar, đàn tranh, kìm, bầu, kèn lá...

Ông từng tâm sự rằng: "Một nhạc công, nhạc sĩ đôi khi chỉ cần biết, chuyên 1, 2 loại nhạc cụ thôi. Nhưng tôi thích tìm tòi, học nhiều loại nhạc cụ để khi viết nhạc mình biết rõ tính năng từng loại sẽ dễ dàng cho việc hòa âm, phối khí".

Chính vì biết nhiều nên âm nhạc cải lương của vở diễn do ông phụ trách luôn có nét riêng và sức quyến rũ đến người nghe.

Trong vở Tô Ánh Nguyệt, ông soạn nhạc nền và sáng tác luôn bài ca trong cảnh mở đầu. Bài Trường tương tư trong vở là bài oán trong cải lương nhưng ông phối, hòa âm mới.

Ban đầu có người trong nghề không chịu vì cho rằng nó "phá" đi cái truyền thống, nhưng sau này bài phối đã chinh phục khán giả và trở thành bài bản hấp dẫn, điểm nhấn trong vở.

Nhạc sĩ Thanh Hải cũng được biết là người cùng nhạc sĩ Văn Giỏi cải biên bài Vọng kim lang sử dụng rất phổ biến trong các tuồng cải lương, thường được sử dụng làm nhạc hiệu trong các chương trình cải lương, đờn ca tài tử trên các đài phát thanh.

Qua đời, đồng nghiệp thương tiếc

Chị Kim Liên chia sẻ với truyền thông, ông xã - nhạc sĩ, NSND Thanh Hải qua đời lúc 15h45' tại nhà riêng do bệnh ung thư phổi, hưởng thọ 68 tuổi. Khoảng 1 tháng trước, ông ho nhiều, sức khỏe yếu nên nhập viện điều trị tại Bệnh viện Nguyễn Trãi (Quận 5, TPHCM).

Bác sĩ chẩn đoán ông bị ung thư phổi giai đoạn cuối, đã di căn khắp cơ thể. Do đau bệnh cũng như phải đặt ống thông dạ dày, NSND Thanh Hải không nói được nên không trăng trối gì. Tang lễ dự kiến diễn ra tại Chùa Nghệ sĩ (Gò Vấp, TPHCM) - nơi an nghỉ của nhiều thế hệ nghệ sĩ sân khấu.

Thời gian qua, ông không còn đủ sức biểu diễn ở các sự kiện nghệ thuật, trong đó có À Ố Show - chương trình xiếc tre kết hợp âm nhạc dân tộc ông dành nhiều tâm huyết.

Trên trang cá nhân, đạo diễn Nguyễn Thanh Hiệp chia sẻ: "Hôm nay, ông vĩnh viễn rời xa ánh đèn sân khấu. Chúng tôi – những người từng có cơ may được làm việc cùng ông – chỉ còn biết tiễn biệt bằng nỗi nghẹn ngào và ký ức không thể phai mờ. Kỷ niệm mà tôi trân quý nhất là những ngày cùng ông làm việc tại Sân khấu Vàng, trong vở Lá sầu riêng do đạo diễn Trần Ngọc Giàu dàn dựng".

Đạo diễn nhớ lại: "Tôi khi ấy làm công tác biên tập, còn ông – người nhạc sĩ thầm lặng nhưng đầy nội lực – là linh hồn âm nhạc của vở diễn. Có những đêm tập đến khuya, cả đoàn mệt rã rời, nhưng ông vẫn ngồi đó, chỉnh từng nhịp, đẩy từng đoạn hơi, làm sao cho đúng tâm trạng nhân vật, làm sao cho giọt đàn vừa đủ chạm vào lòng người xem".

Theo đạo diễn Nguyễn Thanh Hiệp, NSND Thanh Hải yêu nghề, tận tụy, luôn hết mình vì cải lương. NSND Thanh Hải là người nghệ sĩ mẫu mực, tài hoa mà khiêm nhường, giỏi nghề và luôn biết lắng nghe, điềm đạm, sâu sắc.

Với ngón đàn điêu luyện của mình, NSND Thanh Hải được nhận định là học trò số một của danh cầm bậc thầy NSND Viễn Châu. Nhờ những biệt tài của mình, anh cũng được NSND Bạch Tuyết – cây cổ thụ của làng nghề xem như là một người bạn tri âm tri kỷ, đồng hành cùng cô trong nhiều giai đoạn nghệ thuật. "Cải lương chi bảo" đã từng nói về NSND Thanh Hải: "Một mình bạn đờn 5- 6 cây đàn, bạn đi trên thế giới như là một dàn nhạc giao hưởng".

Bạch Tuyết cho biết: "NSND Thanh Hải là người không thể thiếu trong đời làm nghệ thuật của tôi". Từ thập niên 1980 đến nay, mỗi dự án, chương trình, sân khấu cải lương lớn nhỏ, trong và ngoài nước của Bạch Tuyết... đều có dấu ấn của thầy đàn quê gốc Hải Phòng.

Đôi chị em thấu hiểu, đồng điệu cả trong công việc lẫn cuộc sống. Tình yêu cải lương và nỗi trăn trở với môn nghệ thuật cổ truyền này thôi thúc họ thực hiện các dự án mới.

Trước đó, ngay sau khi hay tin bạn thân nhập viện, NSND Bạch Tuyết - người bạn tri kỷ trong nghệ thuật, đã có mặt tại bệnh viện để thăm hỏi và động viên ông. Bà xúc động chia sẻ: "Thanh Hải không chỉ là một nhạc sĩ tài hoa, mà còn là một linh hồn giữ nhịp cho cải lương. Giờ anh bệnh, tôi thấy như một phần cải lương cũng đang lặng đi."

Cùng đến thăm ông còn có một số diễn viên trẻ của Học viện Cải lương - nơi ông đang giảng dạy trước khi nhập viện.

Những nghệ sĩ trẻ đã quen với hình ảnh một người thầy cần mẫn, tỉ mỉ chỉ dạy từng câu vọng cổ, từng nhịp phách trong các bài bản khó. Với họ, NSND Thanh Hải không chỉ là một nghệ sĩ lớn mà còn là một người thắp lửa nghề, truyền cho họ niềm tin vào tương lai của cải lương.

NSND Thanh Hải qua đời Gia Bảo17:59:32 26/05/2025Nhạc sĩ, NSND Thanh Hải - tên tuổi gắn liền với bản Vọng Kim lang nổi tiếng - vừa qua đời hôm nay do bệnh ung thư phổi.