NSND Diệp Lang: Ông hội đồng của sân khấu cải lương và cuộc sống tuổi xế chiều trên đất Mỹ

NSND Diệp Lang từng là cái tên được rất nhiều người biết với nhiều vai diễn trong các vở cải lương, tuồng cổ nổi tiếng của Việt Nam, ông được xem là "cây đa cây đề" trong làng nghệ thuật Việt. Cách đây hơn 10 năm, nam nghệ sĩ gạo cội đã cùng vợ sang Mỹ định cư đoàn tụ với con cháu.

Từ chú bé nhà quê thành ngôi sao cải lương

NSND Diệp Lang tên thật Dương Công Thuấn, sinh năm 1941 tại Sa Đéc (Đồng Tháp). Khoảng năm 13 tuổi, ông theo chân cha là thầy đàn Ba Diệp lên Sài Gòn, theo đoàn cải lương.

Sài Gòn những ngày này, các đoàn cải lương thường sinh sống và tập họp tại các ngôi đình, như: đình Tân An, đình Tân Kiểng, đình Phú Hòa, đình Hòa Hưng... Đoàn nào diễn tốt thì trụ được vài năm, không có vở diễn hay thì chỉ vài tháng là quay trở lại đình tạm trú tiếp. Đời người nghệ sĩ cứ thế xoay vòng, ở đình rồi lại về đình.

Cái thời đó mê hát cải lương thì chuyện trốn nhà, xin làm chân "sai vặt" trong các đoàn hát là chuyện thường, may mắn của Diệp Lang là có cha đỡ đầu. Nhưng đỡ đầu thế nào đi chăng nữa thì vẫn phải chạy lăng xăng mua cái này cái nọ cho đoàn, giặt đồ cho kép, nấu cơm cho đào... Ngày đó, cậu bé Diệp Lang chỉ giữ vai quân lý cầm cờ hiệu chạy loăng quăng trên sân khấu để "kích động" không khí sàn diễn ở đoàn Kim Thoa.

Vào khoảng đầu những năm 50, đoàn Kim Thoa diễn vở "Lấp sông Gianh" ở rạp Nguyễn Văn Hảo (tức là rạp Công Nhân ngày nay), vở cải lương nói lên mong muốn thống nhất đất nước. Đang diễn nửa chừng, bỗng có... lựu đạn từ phía dưới ném lên. Đoàn thiệt hại lớn cả về người lẫn của. May thay, cha con Diệp Lang bình an vô sự.

Hơn năm sau sự cố đó, đoàn Kim Thoa giải tán. Cha con ông dắt díu nhau gia nhập đoàn Việt Hùng - Minh Chí. Tham gia đoàn được khoảng một năm thì Ba Diệp mắc bệnh phải bỏ đoàn, về quê chạy chữa. Còn lại một mình, Diệp Lang tiếp tục rong ruổi theo đoàn. Ngày cha mất, Diệp Lang đang diễn xa. Cả nhà không biết ông ở đâu để báo tin. Khi Diệp Lang trở về thăm quê, thì mồ của cha đã xanh cỏ.

Nghệ sĩ, nhất là nghệ sĩ cải lương thường tin vào những cơ duyên ngẫu nhiên (gọi khác đi là "Tổ đãi"), như là một yếu tố may rủi. Diệp Lang tin nhiều lắm vào điều đó. Ông kể là có lần tham gia đoàn Hoài Dung - Hoài Mỹ, anh kép chính bận không diễn được, ông bầu chỉ định Diệp Lang thay thế. Vậy là chỉ trong vòng một ngày, Diệp Lang đã học xong lớp tuồng cho vai diễn của mình - vai vua, trong vở "Chiếc nhẫn kim cương".

Vừa học xong là lên sân khấu diễn ngay, sau đêm diễn, nhiều khán giả ngạc nhiên trước lối diễn tươi mới của ông. Rồi Diệp Lang ký được hợp đồng chính thức với giá 25 ngàn với đoàn Hữu Tâm. Ông nói 25 ngàn ngày đó lớn lắm, vì 1 lượng vàng giá chỉ hơn 2 ngàn đồng.

Nhưng, vừa ký hợp đồng với Hữu Tâm xong thì Diệp Lang mất giọng. Khi chạy chữa xong, thì giọng lại trở nên khàn, không còn hơi như ngày xưa. Thế là hết, đã theo nghiệp kép hát mà mất hơi thì coi như bỏ đi.

May mắn là trong những ngày buồn nản đó, ông có dịp quan sát anh kép độc trong đoàn Hữu Tâm tập luyện. Trong cải lương, kép được chia thành nhiều dạng, phổ biến nhất là kép độc và kép hát. Kép độc thuần về diễn, kép hát chuyên về luyến láy giọng. Giọng đã không còn như xưa, cứu cánh của Diệp Lang là phải học để trở thành kép độc.

Cải lương thời đó chuyện lôi kéo kép giữa đoàn này với đoàn kia xảy ra như cơm bữa. Nhưng lôi kéo phải khéo, chứ không dễ xảy ra mâu thuẫn. Trong những lần chèo kéo giữa các đoàn ấy, Diệp Lang về đầu quân cho đoàn Kim Chưởng với bản hợp đồng có giá 30 ngàn đồng.

Ở đoàn này, dưới sự nhào nặn của "Phù thủy cải lương" soạn giả Thu An, Diệp Lang vụt lên thành ngôi sao kép độc của cải lương toàn miền Nam vào thời điểm bây giờ.

Sau nhiều vai diễn gây tiếng vang, Diệp Lang đã được Ban tuyển chọn giải thưởng Thanh Tâm (tiền thân của giải Trần Hữu Trang ngày nay) trao giải cho ông. Theo quy định của giải thưởng Thanh Tâm, nghệ sĩ nào sau khi đoạt giải mà trong năm sau vẫn hoạt động nghệ thuật tốt thì sẽ nhận được thêm giải Danh Dự. Ngay năm sau, Diệp Lang vinh dự được nhận thêm giải Danh Dự từ Ban tuyển chọn giải Thanh Tâm.

Giữa thập niên 80, Diệp Lang được vinh dự sang châu Âu biểu diễn. Vai Hội đồng Thăng trong vở "Đời cô Lựu" do ông thủ vai khiến kiều bào đều rơi nước mắt. Ngồi giữa lòng Paris, nghe được giọng hát của mình qua sóng phát thanh, Diệp Lang đã khóc vì hạnh phúc. Ngoài ra, ông được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân vào năm 2003.

Cuộc sống tuổi xế chiều

Năm 2010, Diệp Lang bất ngờ sang Mỹ định cư. Từ đó đến nay, thông tin về cuộc sống lẫn sức khỏe của nam nghệ sĩ không xuất hiện nhiều trên báo chí. Một phần do Diệp Lang vốn ưa thích cách sống bình lặng và không ưa thích việc chia sẻ đời tư, phần còn lại do ông đã rút lui khỏi sân khấu để thảnh thơi quây quần bên con cháu cùng người bạn đời Thu Phong.

Theo vợ nghệ sĩ Diệp Lang kể nhiều năm qua, ông mắc bệnh Parkinson, thỉnh thoảng lại lúc nhớ, lúc quên. Tuy nhiên, khi nhắc đến các vở diễn của mình, nam nghệ sĩ gạo cội đều nhớ rõ từng lời ca. "Nhiều đêm anh Diệp Lang ngủ nằm chiêm bao thấy mình trên sân khấu rồi lại ca vu vơ, có khi đứng dậy múa hát. Cũng có lúc ảnh ca lớn khiến cả nhà giật mình. Thật sự niềm đam mê đã ăn vô máu rồi, anh Diệp Lang nhớ nghề lắm. Chắc vì anh xa nghề lâu quá nên nhớ, nhưng đành chịu vì hoàn cảnh gia đình thôi", bà bộc bạch.

Bên cạnh đó, bà Thu Phong tiết lộ chồng nhắc nhiều về Việt Nam, rất muốn về nước nhưng sức khỏe không cho phép. Bà kể có lần vợ chồng cùng mua vé để bay về, nhưng sắp đến giờ ra sân bay thì ông lại bị lên tăng xông, đành hủy.

Sau hơn 10 năm định cư ở hải ngoại và nhiều năm xa ánh đèn sân khấu nhưng chưa khi nào nghệ sĩ Diệp Lang thôi nhớ nghề, nhớ sân khấu. "Không đêm nào ngủ mà tôi không nằm chiêm bao thấy mình đang hát, đang đứng trên sân khấu. Rồi tôi ngồi dậy tôi ca, nhớ nghề lắm. Cái nghề của tôi là đau óc, ngày bước ra khỏi sân khấu tôi đau như ai cắt ruột vậy. Giấc ngủ không yên, mình nằm mơ thấy mình đang diễn, nhưng thấy cứ sắp ra sân khấu là lại quên tuồng", ông nói.

Vợ nghệ sĩ Diệp Lang tâm sự nhiều người không hiểu lý do vì sao ông rời sân khấu sang Mỹ nên trách, làm ông buồn lòng.

Ở xa quê hương, nghệ sĩ Diệp Lang vẫn luôn hướng về sân khấu quê nhà. Ông thường mở các video cải lương xem cho đỡ nhớ nghề, nếu có dịp gặp gỡ đàn em sẽ chỉ lại kinh nghiệm vô cùng tâm huyết. Hễ nghe ai qua đời ông đều thương nhớ xót xa, mong muốn gửi lời chia buồn cùng gia đình. Ông rưng rưng xúc động khi khán giả tìm gặp và tiết lộ mọi người nhớ mình, mong gặp lại ông trên sân khấu.

Cẩm Thu: Ly dị vì Linh Tâm đi Mỹ rồi có vợ, vẫn tâm sự với "bà sau" của chồng Hoàng Phúc16:21:05 22/10/2024Cẩm Thu từng nổi đình đám những năm 1980. Bắt đầu sự nghiệp từ khi mới 10 tuổi, bà đã có cơ hội đứng trên nhiều sân khấu lớn nhỏ và ghi dấu ấn với những tuồng nổi tiếng như Âm mưu tình yêu, Thoại Khanh Châu Tuấn, Võ Tòng sát tẩu, Bài...