Nhà văn Chu Lai: Cha đẻ "Mưa đỏ" và những điều chưa bao giờ kể

Nhà văn Chu Lai với tên khai sinh là Chu Văn Lai, sinh năm 1946 tại xã Hưng Đạo, huyện Phù Tiên (cũ) và hiện là xã Tiên Lữ, tỉnh Hưng Yên.

Ông sinh ra trong một gia đình có truyền thống nghệ thuật, cha ông là nhà viết kịch Học Phi, một trong những cây bút nổi tiếng của nền văn học cách mạng. Từ nhỏ nhà văn Chu Lai đã sớm được tiếp xúc với nghệ thuật, những câu chuyện kịch đầy tính chính luận của cha mình, nhưng tuổi thơ ấy không kéo dài vì thời điểm đó đất nước đang chìm trong khói lửa chiến tranh.

Khi vừa bước sang tuổi thanh xuân, ông gia nhập quân đội nhưng lại không chọn con đường nhàn nhã mà trở thành chiến sĩ đặc công trực tiếp hoạt động ở vùng ven Sài Gòn - nơi khốc liệt nhất trong những năm tháng chống Mỹ. Những trận đánh ác liệt, những phút cận kề sinh tử đã rèn giũa một chiến sĩ Chu Lai gan góc, xù xì, nhưng cũng đầy cảm xúc và khát vọng sống.

Cuối năm 1974, ông được dự trại sáng tác văn học của Tổng cục Chính trị, sau đó tiếp tục học tại Trường Viết văn Nguyễn Du khóa một. Từ một người lính đặc công từng sống trong bom đạn, nhà văn Chu Lai cầm bút với vốn sống dồi dào từ thực tế chiến trường.

Sau khi tốt nghiệp, ông công tác tại Tạp chí Văn nghệ Quân đội, nơi hội tụ nhiều cây bút lớn của nền văn học cách mạng. Đây chính là bệ phóng giúp ông chính thức trở thành một nhà văn chuyên nghiệp, đồng thời là nơi ông khởi đầu hành trình gần nửa thế kỷ gắn bó với đề tài người lính và chiến tranh cách mạng.

Ngay từ những tác phẩm đầu tiên như "Nắng đồng bằng" (1978) hay "Đêm tháng Hai" (1979), nhà văn Chu Lai đã khẳng định được phong cách riêng.

Đến đầu thế kỷ 21, nhà văn Chu Lai tiếp tục khẳng định vị thế của mình với hàng loạt tiểu thuyết đồ sộ.

Nhưng có lẽ đỉnh cao nhất trong sự nghiệp của Chu Lai chính là "Mưa đỏ" (2016). Cuốn tiểu thuyết mà chính ông coi là "đứa con tinh thần cuối cùng" được ấp ủ suốt nhiều năm.

Hành trình sáng tạo và tác phẩm đỉnh cao "Mưa đỏ"

"Mưa đỏ" là cuốn tiểu thuyết đỉnh cao, mang đậm tính bi tráng. Ý tưởng cho tác phẩm này được nhà văn Chu Lai ấp ủ từ những chuyến đi xuyên Việt cùng người bạn đời Vũ Thị Hồng. Năm nào ông cũng ghé lại Quảng Trị, ngồi lặng hàng giờ trong Thành cổ, để cảm nhận không gian linh thiêng, nơi máu của những người đồng đội đã hòa trong mưa, khiến cả chiến trường đỏ rực. Từ hình ảnh ám ảnh đó, cái tên "Mưa đỏ" ra đời.

Viết "Mưa đỏ" là một hành trình đầy gian nan, tiêu tốn của ông tới ba năm qua nhiều trại sáng tác. Ông từng tâm sự: "Tôi viết cuốn này như thể cuốn cuối cùng của đời mình, tất cả ký ức, tất cả máu thịt, tuổi trẻ tôi dồn hết vào từng trang sách".

Trong tác phẩm, nhà văn Chu Lai tái hiện toàn diện 81 ngày đêm lịch sử tại Thành cổ Quảng Trị năm 1972. Ông khắc họa một tiểu đội lính trẻ, phần lớn là học sinh, sinh viên, đã chiến đấu kiên cường rồi lần lượt ngã xuống. "Mưa đỏ" không chỉ ca ngợi chiến thắng mà còn vừa dữ dội, vừa ám ảnh, vừa nhân văn đến tận cùng. Người đọc không chỉ thấy chiến công mà còn thấy cái giá khủng khiếp của hòa bình, cái giá bằng máu và sinh mạng của cả một thế hệ.

Nhà phê bình Bùi Việt Thắng từng nhận xét, văn chương của Chu Lai thấm đẫm chất sử thi và ngôn ngữ điện ảnh, rất thuận lợi cho việc chuyển thể. Điều này hoàn toàn đúng, khi nhiều tác phẩm của ông đã được dựng thành kịch nói, phim truyền hình và gần đây nhất là phim điện ảnh "Mưa đỏ".

Với ông, văn chương không phải nghề để mưu sinh mà là cách sống, là phương tiện duy nhất để trả món nợ tinh thần với quá khứ. Chính nhờ phong cách đó, "Mưa đỏ" đã đưa tên tuổi ông vượt lên một tầm vóc khác, không chỉ là nhà văn quân đội mà còn là người ghi chép trung thực của lịch sử, người giữ ký ức của dân tộc.

Con người nhà văn Chu Lai ở đời thường

Ở tuổi gần 80, sau gần nửa thế kỷ cầm bút, nhà văn Chu Lai vẫn giữ cho mình một lối sống phóng khoáng, đôi khi có phần bụi bặm như chính phong cách văn chương của ông. Ai từng gặp ông đều nhớ đến dáng vẻ giản dị, giọng nói sang sảng và cách trò chuyện cuốn hút. Ông có biệt tài diễn thuyết, biến mỗi buổi giao lưu với độc giả thành một "cuộc hội quân" sôi nổi.

Trong đời thường, Chu Lai gắn bó sâu sắc với người bạn đời, nhà văn Vũ Thị Hồng. Họ từng là đồng đội, cùng chung lý tưởng và nên duyên sau chiến tranh. Bà không chỉ là người vợ mà còn là biên tập viên, là độc giả đầu tiên của những bản thảo của ông. Chính sự đồng cảm ấy đã giúp Chu Lai giữ vững ngọn lửa viết suốt nhiều thập kỷ. Dù sức khỏe có phần giảm sút, ông vẫn không chịu ngồi yên, luôn tham gia các buổi giao lưu để nhắc nhở thế hệ trẻ đừng bao giờ quên quá khứ.

"Những tác phẩm của ông đã khắc sâu bài học rằng chiến thắng nào cũng phải trả giá bằng tuổi xuân, bằng máu xương của bao chàng trai, cô gái. Với thế hệ trẻ hôm nay, di sản của nhà văn Chu Lai mang ý nghĩa kép. Một mặt, đó là những trang sử bi tráng giúp họ hiểu rõ hơn về quá khứ dân tộc. Mặt khác, đó còn là lời nhắc nhở phải sống có trách nhiệm, biết trân trọng hòa bình và không được phép vô tâm trước sự hy sinh của thế hệ đi trước.

Nhà văn Chu Lai từng nói: "Văn chương suy cho cùng là để tri ân con người, nếu quên đi đồng đội, quên đi nhân dân thì chủ nghĩa cũng trở nên vô nghĩa". Đó là triết lý sống và cũng là triết lý viết của ông, một thông điệp nhân văn vang vọng qua từng trang sách.

Ngày nay, khi "Mưa đỏ" bước lên màn ảnh rộng, thông điệp ấy lại lan tỏa mạnh mẽ. Khán giả không chỉ đến rạp để xem một bộ phim mà còn để sống lại ký ức, để hiểu rõ hơn những giọt máu đã nhuộm đỏ Thành cổ Quảng Trị. Đó là sự đồng cảm với điều mà nhà văn Chu Lai đã dồn cả đời để viết: "Đừng bao giờ quên quá khứ, vì quên quá khứ là phụ bạc với chính tương lai".

Người phụ nữ U70 chi 7 tỷ đồng mua đồ online chất kín nhà Tú Linh15:43:06 08/07/2025Những gói hàng đặt về chất đống cao lên tận trần nhà, bốc mùi hôi, gây mất vệ sinh khiến hàng xóm vô cùng bức xúc.