Maria Corina Machado: Nữ chính trị gia vượt Donald Trump, đạt Nobel Hòa bình

Ủy ban Nobel Na Uy công bố Giải Nobel Hòa bình năm 2025 thuộc về Maria Corina Machado – nữ chính trị gia 58 tuổi người Venezuela, "vì những nỗ lực bền bỉ trong việc thúc đẩy quyền cho người dân Venezuela".

Theo Hội đồng Nobel, Machado là "một phụ nữ dũng cảm, kiên định và là biểu tượng của cuộc đấu tranh dân chủ ôn hòa ở Mỹ Latin". Giải thưởng danh giá này đánh dấu bước ngoặt lớn trong sự nghiệp của người phụ nữ từng bị truy đuổi, cấm tranh cử, và phải sống trong cảnh ẩn náu suốt nhiều tháng trời vì dám thách thức chế độ độc tài tại quê hương mình.

Từ kỹ sư công nghiệp đến nhà lãnh đạo đối lập

Maria Corina Machado Parisca sinh ngày 7/10/1967 tại Caracas, thủ đô Venezuela, trong một gia đình trí thức và có truyền thống chính trị. Cha bà – ông Henrique Machado Zuloaga – là doanh nhân ngành thép, còn mẹ bà – Corina Parisca – là nhà tâm lý học. Từ nhỏ, Maria Corina đã được giáo dục trong môi trường đề cao độc lập tư duy và tinh thần trách nhiệm xã hội.

Bà theo học ngành kỹ sư công nghiệp tại Đại học Công giáo Andrés Bello, rồi lấy bằng thạc sĩ tài chính tại Học viện Quản trị Kinh doanh (IESA). Năm 2009, bà từng tham dự Chương trình Nghiên cứu sinh Thế giới của Đại học Yale, nơi mở rộng tầm nhìn chính trị – kinh tế toàn cầu của bà.

Trước khi bước chân vào chính trường, Machado đã sáng lập Quỹ Atenea (1992), chuyên giúp đỡ trẻ em đường phố ở Caracas, và Quỹ Opportunitas, tập trung hỗ trợ giáo dục và khởi nghiệp. Sự nghiệp xã hội này là bước đệm cho con đường chính trị mà sau này bà lựa chọn – con đường gắn liền với niềm tin rằng: "Người dân Venezuela phải có quyền tự quyết và quyền được sống trong phẩm giá."

Sáng lập Súmate – khởi đầu hành trình dân chủ

Năm 2002, trước bối cảnh chính trị Venezuela ngày càng căng thẳng dưới thời Tổng thống Hugo Chávez, Maria Corina Machado cùng kỹ sư Alejandro Plaz thành lập Súmate – một tổ chức dân sự độc lập giám sát bầu cử.

Tổ chức này nhanh chóng trở thành biểu tượng của phong trào đòi minh bạch bầu cử và quyền công dân. Súmate từng vận động thành công cho cuộc trưng cầu dân ý bãi nhiệm Hugo Chávez năm 2004, một sự kiện gây chấn động chính trường Nam Mỹ.

Tuy nhiên, ngay sau đó, chính phủ Venezuela cáo buộc Machado và các thành viên Súmate phản quốc và âm mưu lật đổ chính quyền, vì đã nhận tài trợ từ Quỹ Quốc gia Hỗ trợ Dân chủ (NED) của Mỹ. Các cáo buộc này bị Tổ chức Theo dõi Nhân quyền và Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ phản đối kịch liệt, cho rằng đây là một nỗ lực đàn áp phong trào dân sự.

Dù đối mặt với nguy hiểm, Machado vẫn tuyên bố: "Giữa lá phiếu và súng đạn, tôi chọn lá phiếu." Câu nói này sau trở thành triết lý chính trị xuyên suốt của bà.

Nữ nghị sĩ thẳng thắn trong Quốc hội

Năm 2010, Maria Corina Machado trúng cử vào Quốc hội Venezuela, trở thành một trong những chính trị gia đối lập được yêu thích nhất nước. Trong suốt nhiệm kỳ 2011 – 2014, bà nổi bật với phong cách tranh luận mạnh mẽ, lý lẽ sắc bén, và đặc biệt là những phát biểu công khai đối chất với Tổng thống Hugo Chávez ngay tại nghị trường.

Ngày 13/1/2012, trong phiên họp thường niên, bà thẳng thắn chất vấn Chávez về nạn thiếu lương thực, tội phạm và việc quốc hữu hóa hàng loạt doanh nghiệp tư nhân. Câu nói nổi tiếng của bà: "Chiếm đoạt mà không bồi thường là ăn cắp, thưa Tổng thống".

Câu nói ấy lập tức khiến bà trở thành biểu tượng của tự do ngôn luận và dũng khí chính trị trong mắt người dân.

Tuy nhiên, sự thẳng thắn đó cũng khiến Machado trở thành mục tiêu đàn áp. Năm 2014, bà bị loại khỏi Quốc hội sau khi tham dự phiên họp của Tổ chức các quốc gia châu Mỹ (OAS) với tư cách đại diện tạm quyền của Panama, để tố cáo tình trạng vi phạm nhân quyền ở Venezuela. Chính quyền cáo buộc bà "phản quốc" – cáo buộc bị nhiều nước phương Tây lên án là "phi pháp và mang động cơ chính trị".

"Quý bà Thép" và phong trào đối lập

Từ sau khi bị bãi nhiệm, Maria Corina Machado trở thành thủ lĩnh tinh thần của phong trào chống chế độ Maduro – người kế nhiệm Hugo Chávez. Năm 2014, bà tham gia và tổ chức hàng loạt cuộc biểu tình quy mô lớn phản đối chính phủ, kêu gọi "chấm dứt độc tài, khôi phục dân chủ".

Truyền thông quốc tế gọi bà là "La Dama de Hierro" (Quý bà Thép) – người phụ nữ không lùi bước dù bị truy tố, đe dọa và nhiều lần cấm vận động chính trị. Bà từng nói: "Tôi ở lại Venezuela vì tôi không thể để con tôi lớn lên trong nỗi sợ hãi".

Trong nhiều năm, Machado vừa bị cấm giữ chức vụ công, vừa bị giám sát chặt chẽ, song vẫn kiên định với lập trường phi bạo lực. Năm 2018, bà được BBC vinh danh trong danh sách 100 phụ nữ có ảnh hưởng nhất thế giới, và năm 2025, tạp chí Time xếp bà vào Top 100 nhân vật có ảnh hưởng toàn cầu.

Cuộc chiến bị tước quyền và sự trỗi dậy của niềm tin

Năm 2023, Maria Corina Machado giành chiến thắng vang dội trong cuộc bầu cử sơ bộ của phe đối lập, trở thành ứng cử viên thống nhất cho cuộc bầu cử tổng thống Venezuela 2024. Tuy nhiên, chính phủ tước quyền ứng cử của bà trong 15 năm với cáo buộc "hỗ trợ trừng phạt quốc tế".

Phán quyết này bị Liên Hợp Quốc, Liên minh châu Âu, Mỹ, Canada, Anh, Pháp và nhiều nước Mỹ Latin chỉ trích là "tùy tiện và phi pháp".

Không nản chí, bà tuyên bố ủng hộ Edmundo González Urrutia, người đại diện thay bà ra tranh cử. Dù González thất bại trong cuộc bầu cử bị tố "gian lận", nhưng hình ảnh Maria Corina Machado – người phụ nữ kiên cường dám thách thức chế độ – đã khắc sâu trong lòng người dân.

Tháng 8/2024, bà buộc phải ẩn náu sau khi chính quyền ra lệnh bắt giữ. Trong lá thư gửi tờ The Wall Street Journal, bà viết: "Tôi phải trốn đi để bảo toàn mạng sống, nhưng niềm tin của tôi chưa bao giờ bị giam cầm".

Vinh quang từ bóng tối

Tháng 10/2025, tin tức về Giải Nobel Hòa bình dành cho Maria Corina Machado gây chấn động thế giới. Ủy ban Nobel Na Uy khẳng định: "Bà Machado được vinh danh vì cuộc đấu tranh không mệt mỏi nhằm thúc đẩy quyền dân chủ của người dân Venezuela, và vì khát vọng chuyển hóa hòa bình từ độc tài sang dân chủ".

Đây là lần đầu tiên trong lịch sử, một chính trị gia Venezuela được trao Nobel Hòa bình – giải thưởng vốn dành cho những người cống hiến đời mình cho tự do, nhân quyền và đối thoại phi bạo lực.

Tổng thống Ukraine nói có thể đề cử Tổng thống Mỹ cho giải Nobel Hòa bình Đức Hoàng22:35:23 09/10/2025Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết sẽ sẵn sàng đề cử người đồng cấp Mỹ Donald Trump giành giải Nobel Hòa bình nếu ông giúp đạt được thỏa thuận ngừng bắn.