Greta Thunberg - Từ cô bé tự kỷ đến nhà hoạt động vì môi trường được đề cử Nobel Hòa Bình

Greta Thunberg Greta Thunberg sinh ngày 3/1/2003 tại Stockholm, là con gái của Malena Ernman - ca sĩ opera nổi tiếng của Thụy Điển. Ngay từ nhỏ, cô bé đã được chẩn đoán mắc phải hội chứng Asperger - hội chứng nằm trong rối loạn phổ tự kỷ (Autism Spectrum Disorder).

Những người mắc phải hội chứng này thường rất kém trong giao tiếp, nhưng đổi lại sở hữu ưu điểm ở nhiều lĩnh vực liên quan đến trí nhớ, nhận thức, quan sát... Một số trẻ thể hiện khả năng vượt trội về toán học, tư duy logic, tư duy ngôn ngữ, khả năng tập trung lại cực cao. Dành cho những ai chưa biết, rất nhiều thiên tài lỗi lạc trong lịch sử như Einstein, Mozart và Michelangelo đều mắc phải Asperger, nên có người còn gọi đây là "Hội chứng của những thiên tài".

Không rõ có phải vì hội chứng này mà khả năng tập trung của Thunberg cũng hết sức đáng nể. Cô đam mê các hoạt động vì môi trường, để rồi trở thành một nguồn cảm hứng vô tận cho cả thế giới khi mới chỉ 15 tuổi.

Chặng đường lan tỏa của Greta bắt đầu từ tháng 8/2018, khi cô quyết định không đến trường để tham dự biểu tình bên ngoài Tòa nhà Quốc hội Thụy Điển. Cuộc biểu tình đó nhằm gây áp lực cho chính phủ Thụy Điển, kêu gọi phải tuân thủ những gì đã cam kết về lượng khí phát thải trong Hiệp định Paris về Biến đổi khí hậu vào năm 2015.

Ngày đầu tiên Greta đến tòa Quốc hội, cầm theo tấm bảng mang dòng chữ: "Bỏ học để chống biến đổi khí hậu", trở thành hình ảnh gây ấn tượng nhất buổi biểu tình hôm đó. Sang ngày thứ 2, đã có thêm người xuất hiện để ủng hộ cô bé. Đến một tuần sau đó, phong trào kháng nghị về biến đổi khí hậu lan tỏa khắp các diễn đàn trên thế giới.

Đây chính là tiền đề tạo ra phong trào "Thứ Sáu vì tương lai" - khi người trẻ trên khắp thế giới đồng loạt nghỉ học vào thứ Sáu để biểu tình tại tòa nghị chính gần nhất, nhằm kêu gọi chính quyền các nước nghiêm túc thực hiện các hành động bảo vệ môi trường. Ngày 15/3/2019, gần 1,5 triệu trẻ em tại 112 quốc gia trên thế giới bãi khóa để xuống đường biểu tình đòi hành động chống biến đổi khí hậu.

Vài tháng sau ngày trở thành một hiện tượng, cô bé đứng trước các bậc nguyên thủ quốc gia, phát biểu tại hội nghị biến đổi khí hậu Ba Lan. Cô bé 16 tuổi, còn chưa tốt nghiệp trung học phổ thông, khi đó nhận được đề của cho giải Nobel vì Hòa bình.

Tại Hội nghị Thượng đỉnh về biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc (UN) vào ngày 23/9/2019, trước mặt những nguyên thủ quốc gia lớn trên thế giới, Greta đã có một bài phát biểu thực sự đanh thép bằng một chất giọng như run lên vì giận dữ nhưng đầy cảm hứng, khiến cả hội trường như lặng đi vì những gì con người đã gây ra với môi trường.

"Chuyện này thực sự không đúng! Đáng ra tôi không nên có mặt ở đây.

Tôi đáng ra nên ở trong trường, ở phía bên kia đại dương. Nhưng rồi các người tìm đến thế hệ trẻ chúng tôi để hy vọng? Sao các người dám (làm thế)?

Các người đã cướp đi ước mơ và tuổi thơ của tôi chỉ bằng những lời sáo rỗng. Và đấy là tôi vẫn còn rất may mắn. Nhân loại ngoài kia, họ đang chết dần, họ đang khổ sở. Toàn bộ hệ sinh thái đang sụp đổ. Chúng ta đang bước vào thời kỳ Đại tuyệt chủng lần thứ 6. Vậy mà những gì các người lôi ra nói chỉ là tiền, và câu chuyện cổ tích về cái gọi là "tăng trưởng kinh tế bền vững"?

Sao các người dám chứ?

30 năm qua, khoa học đã dẫn chứng rất rõ ràng. Sao các người dám làm ngơ, rồi đến đây và nói rằng các người đã cố gắng đủ rồi, trong khi các chính sách và giải pháp cần thiết đến giờ vẫn chẳng thấy đâu?

Các người nói là lắng nghe chúng tôi, là thấu hiểu tình trạng khẩn cấp này. Nhưng dù tôi có tức giận và buồn đến cỡ nào, tôi cũng không thể tin vào điều đó. Bởi nếu các người hiểu và vẫn tiếp tục làm hời hợt hoặc chẳng làm gì, thì các người quá độc ác, và tôi từ chối tin vào các người.

Việc cắt giảm một nửa lượng khí thải trên toàn cầu trong vòng 10 năm chỉ cho chúng ta 50% cơ hội khống chế nhiệt độ tăng dưới mức 1,5oC, nhằm tránh kích hoạt chuỗi phản ứng khí hậu không thể đảo ngược từ môi trường. 50% nghe có vẻ là đủ với các người, nhưng con số ấy không bao gồm các chỉ số như điểm tới hạn nhiệt độ (tipping point), tác động của ô nhiễm không khí, và tính công bằng trong hoạt động xả thải của các nước.

Con số ấy chỉ dựa trên việc thế hệ trẻ chúng tôi phải lãnh trách nhiệm giải quyết hàng tỉ tấn CO2 các người đã thải ra, với những thứ công nghệ còn chưa thực sự thành hình. Vậy nên, 50% với chúng tôi đơn giản là không thể chấp nhận, vì chúng tôi sẽ phải sống với hậu quả từ các người.

Để cơ hội tăng lên 67% trong 10 năm tới, IPCC (Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu) cho biết chúng ta chỉ còn đúng 420 tỉ tấn CO2 được phép thải ra kể từ 1/1/2018. Đến nay, con số đã giảm xuống 350 tỉ. Vậy mà tại sao các người lại có thể vờ rằng cứ việc "kinh doanh như bình thường" và bù đắp bằng các giải pháp khoa học?

Với mức độ phát thải của con người ngày nay, chỉ trong vòng 8,5 năm nữa, quỹ CO2 được phép thải ra sẽ cạn sạch trong vòng 8,5 năm nữa. Sẽ không có bất kỳ kế hoạch hay giải pháp nào được đưa ra, vì những con số trên nghe quá khó chịu, còn các người thì chưa đủ trưởng thành để đối mặt với nó.

Các người đã khiến chúng tôi thất vọng. Nhưng thế hệ trẻ ngày nay, họ đang dần hiểu được sự phản bội ấy. Toàn bộ thế hệ tương lai sẽ dõi theo các người. Nếu khiến chúng tôi thất vọng, tôi chắc chắn rằng chúng tôi sẽ không bao giờ tha thứ cho các người.

Chúng tôi chưa buông tha các người đâu. Ngay tại đây, ngay lúc này, chúng tôi đặt ra một giới hạn. Cả thế giới đang thức tỉnh, thay đổi trước sau cũng sẽ đến, dù các người có muốn hay không.

Xin cảm ơn!"

Cả hội trường khi đó như bừng tỉnh để lắng nghe một cô gái đại diện cho thế hệ còn chưa trưởng thành. Greta đứng trước các nguyên thủ hàng đầu thế giới mà trách móc người lớn vì sự vô trách nhiệm đối với môi trường Trái đất bằng chất giọng rung rung vì xúc động, nhưng cực kỳ đanh thép.

Đáp lại sự công nhận của Time, Greta viết trên Twitter: "Tôi chia sẻ vinh dự lớn này với mọi người trong phong trào FridaysForFuture (Thứ sáu vì tương lai) và với các nhà hoạt động khí hậu ở mọi nơi".

Greta đã có những suy nghĩ về biến đổi khí hậu cùng những trăn trở về việc thiếu những hành động để kiềm chế và hạn chế biến đổi khí hậu từ năm 8 tuổi. Cô bé từng nói rằng cô không hiểu vì sao người lớn lại không làm việc để giảm thiểu các tác động của nó.

Greta cho biết cô bị trầm cảm vì dường như không thể cứu lấy hành tinh nữa. Tháng 5-2018, Greta giành chiến thắng trong một cuộc thi viết về biến đổi khí hậu của tờ báo Svenska Dagbladet của Thụy Điển. Chiến thắng này trở thành động lực và là nguồn gốc của sự nghiệp hoạt động vì môi trường của Greta.

Tháng 5/2019, Thunberg xuất hiện trên bìa tạp chí Time, với tựa đề lớn bên cạnh cái tên Greta: "Thủ lĩnh của thế hệ tiếp theo - next generation leader".

"Cô bé đã đưa ra một lời kêu gọi đầy cảm hứng tới những ai sẵn sàng hành động và khiến những người không sẵn lòng cảm thấy xấu hổ" - tạp chí Time viết về Greta hồi tháng 12-2019.

Đáp lại sự công nhận của Time, Greta viết trên Twitter: "Tôi chia sẻ vinh dự lớn này với mọi người trong phong trào FridaysForFuture (Thứ sáu vì tương lai) và với các nhà hoạt động khí hậu ở mọi nơi".

Greta đã có những suy nghĩ về biến đổi khí hậu cùng những trăn trở về việc thiếu những hành động để kiềm chế và hạn chế biến đổi khí hậu từ năm 8 tuổi. Cô bé từng nói rằng cô không hiểu vì sao người lớn lại không làm việc để giảm thiểu các tác động của nó.

Greta cho biết cô bị trầm cảm vì dường như không thể cứu lấy hành tinh nữa. Tháng 5-2018, Greta giành chiến thắng trong một cuộc thi viết về biến đổi khí hậu của tờ báo Svenska Dagbladet của Thụy Điển. Chiến thắng này trở thành động lực và là nguồn gốc của sự nghiệp hoạt động vì môi trường của Greta.

Greta từng có cuộc trò chuyện với Giáo hoàng Francis tại Vatican. Giáo hoàng đã ủng hộ mạnh mẽ hành động để kiềm chế biến đổi khí hậu. "Cảm ơn Ngài vì đã ủng hộ và nói sự thật. Nó có ý nghĩa rất lớn" - Greta nói với Giáo hoàng.

Greta từng nói với các thành viên quốc hội Anh: "Nhiều người trong các ngài có vẻ lo lắng rằng chúng tôi đang lãng phí thời gian để học hành, nhưng tôi đảm bảo với các ngài rằng chúng tôi sẽ quay lại trường học ngay khi các ngài bắt đầu lắng nghe khoa học, và cho chúng tôi một tương lai".

Greta luôn từ chối đi máy bay. Để di chuyển khắp châu Âu, cô dùng xe lửa. Để tham dự hội nghị hành động vì khí hậu của LHQ tại New York vào tháng 9/2019, Greta đã chấp nhận thách thức mới: đi thuyền sang Mỹ.

Tại Mỹ, cô bé cũng đã có cuộc gặp gỡ với cựu tổng thống Barack Obama ngày 17/9/2019. "Mới 16 tuổi, Greta Thunberg đã là một trong những người truyền cảm hứng tuyệt vời nhất hành tinh của chúng ta" - ông Obama tweet sau cuộc gặp gỡ này.

Ngoài ra, Greta cũng đã có cơ hội gặp các thành viên của Hạ viện Mỹ để thảo luận về các chính sách biến đổi khí hậu. Thay vì chuẩn bị một bài diễn văn, Greta đơn giản là nộp cho họ báo cáo khí hậu của LHQ với lời gửi gắm: "Tôi không muốn mọi người lắng nghe tôi. Tôi muốn mọi người hãy lắng nghe các nhà khoa học".

Tính đến nay, đã hàng triệu người hưởng ứng lời kêu gọi của Greta và tham gia vào các cuộc tuần hành vì khí hậu tại 161 quốc gia trên thế giới. Người lớn cũng nghỉ làm để tham gia cùng những người biểu tình trẻ tuổi ở hầu hết các thành phố lớn trên thế giới. Đây là cuộc biểu tình chống biến đổi khí hậu lớn nhất trong lịch sử nhân loại.

"Ông già rác" người làm sạch đẹp khắp nẻo đường Hội An không lương suốt 6 năm Hoàng Anh18:35:54 19/04/2022Suốt 6 năm nay, bất kể nắng mưa, tại TP Hội An có 1 ông lão vẫn miệt mài đẩy chiếc xe tự chế đi khắp các con đường