Diệu Hiền: T.uổi thơ nhặt chuối ngoài chợ ăn, uống nước vòi công cộng, U80 bệnh tật, ở viện dưỡng lão

9 năm qua, Viện dưỡng lão nghệ sĩ sân khấu trở thành tổ ấm của Diệu Hiền, "đệ nhất đào võ" của cải lương một thời.

T.uổi thơ cơ cực

NSƯT Diệu Hiền tên thật là Lâm Thị Hiền, sinh năm 1945 tại Bạc Liêu. Bà mồ côi cha từ nhỏ. "Gia đình tôi nghèo lắm, ở tận dưới Bạc Liêu. Sau khi ba tôi vừa mất đi thì hai bên nội ngoại đều chối bỏ mẹ tôi. Nghe lời bạn, mẹ dắt tôi bỏ đi.

Rời khỏi nhà chồng, mẹ tôi đi ở đợ cho người ta nhưng được vài bữa thì bị đuổi vì tôi có tật khóc đêm, cứ 3 giờ khuya là khóc, khóc tới sáng, có dỗ hay đ.ánh tôi cũng không nín. Chủ nhà không chịu được mới đuổi mẹ con tôi đi.

Mẹ tôi lại phải ra đường, cứ thấy nhà ai có việc thì xin vào làm. Người ta thấy mẹ tôi dắt đứa con nhỏ đi theo nên cũng thương, cho vào làm. Nhưng tôi vẫn cứ khóc lúc nửa đêm nên nhà chủ lại đuổi.

Mẹ tôi lại phải dắt tôi đi, cứ đi mãi rồi tới gần Sài Gòn. Gần tối, mẹ tôi dẫn tôi xuống dưới gầm cầu ngủ. Tới sáng, mẹ tôi dắt tôi tới cầu Ông Lãnh để nhặt mấy trái chuối người ta bỏ đi để ăn, ăn xong rồi ra vòi nước công cộng uống

Một người bạn của mẹ tôi thấy cảnh đó, không đành lòng, mới dắt mẹ tôi lên bến Bạch Đằng, xin xuống các ghe tàu chở tôm khô, đậu xanh từ Bạc Liêu, Cần Thơ lên để nấu cơm cho người ta.

Một năm sau, có một ông thợ máy bỏ vợ thương mẹ tôi nên hỏi cưới. Ban đầu mẹ tôi không chịu nhưng mọi người xung quanh khuyên nên chấp nhận để tôi đỡ khổ. Thế rồi mẹ tôi đồng ý cưới ông ấy làm chồng hai và tôi có cha dượng".

Đến năm 14 t.uổi, Diệu Hiền bỏ nhà theo gánh hát, được nhiều người thầy dạy nghề. Năm 16 t.uổi, bà được giao đóng vai đào chính và bắt đầu phát triển tên t.uổi ở khắp các sân khấu phía Nam. Với lối ca diễn mạnh mẽ, hào sảng, bà được phong tặng danh hiệu "Đệ nhất đào võ" trong đó vai nữ tướng Triệu Thị Trinh vở Nhụy Kiều Tướng quân và vai Bùi Thị Xuân trong vở Nữ tướng Cờ Đào được xem là kinh điển.

Sau này khi cải lương xuống dốc, bà theo đoàn hát về các tỉnh để mưu sinh. Năm 1979, một vụ tai nạn hỏa hoạn khiến Diệu Hiền bị bỏng tay nặng. Bà dần xa rời sân khấu để về sống lặng lẽ cùng con cháu.

Tôi không mong các con báo hiếu

9 năm qua, Viện dưỡng lão nghệ sĩ sân khấu ở đường Âu Dương Lân, quận 8, TP.HCM cũng trở thành tổ ấm của Diệu Hiền. Với bà, đây cũng là nơi chốn để mình gửi gắm phần đời còn lại sau gần cả đời người bôn ba mưu sinh.

Ban đầu, Diệu Hiền sống cùng gia đình con cháu hơn 10 thành viên trong một căn chung cư cũ chật hẹp. Một dịp đại diện Hội sân khấu TP.HCM đến nhà thăm đã động viên bà nên vào sống cùng những đồng nghiệp. Vào sau, bà được xếp ở ngay căn phòng nhỏ tầng trệt, không phải leo cầu thang.

Diệu Hiền sống thảnh thơi bên những người bạn nghệ sĩ có cùng cảnh ngộ. Mỗi ngày, bà sinh hoạt, ăn uống theo những khung giờ giấc cố định. Mọi người cũng quây quần tụng kinh niệm Phật mỗi tối, tâm tình về chuyện đời, chuyện nghề. Họ kể những mẩu chuyện về thời xưa đi lưu diễn ra sao, tập tuồng ở các đoàn hát thế nào rồi cùng nhau cười đùa.

Diệu Hiền có 5 người con, đa số đã lập gia đình nhưng vẫn nặng gánh mưu sinh. Trong đó, hai người con trai chơi đàn tại các tụ điểm sân khấu, hai con gái theo nghiệp cầm ca của mẹ dù hiếm khi được mời show. Con gái út của bà cũng bị động kinh bẩm sinh nên cần có người chăm nom. Hiểu rõ hoàn cảnh từng người con, nữ nghệ sĩ không đòi hỏi họ phải báo hiếu hay trông mong sự hỗ trợ t.iền bạc.

Bệnh tật, khốn khó nhưng không bi quan

Diệu Hiền từng là một 'Đệ nhất đào võ', nổi tiếng khắp các sân khấu phía Nam nhưng về già sống cảnh nghèo, bệnh tật. Hình ảnh ấy khiến đồng nghiệp, khán giả không khỏi mủi lòng cảm thương bà. Dẫu vậy, nữ nghệ sĩ tỏ ra lạc quan, chưa bao giờ trách nghề bạc bẽo hay tủi thân vì hoàn cảnh t.uổi già. Chính tình thương từ khán giả, đồng nghiệp hay những học trò qua gói quà, chút t.iền phụ mua thuốc thang mỗi dịp ghé thăm khiến bà ấm lòng.

Giải nghệ nhiều năm, Diệu Hiền vẫn đau đáu về cải lương, xem nó như một phần m.áu thịt của mình. Từ những ngày đầu đi theo nghiệp cầm ca đến khi thành danh, những vinh quang lẫn đoạn trường của nghề bà đều đã nếm trải đủ.

Ảnh thời trẻ của NSƯT Diệu Hiền. Dù giải nghệ sớm vì bệnh tật, bà vẫn có hơn 100 vai diễn để đời trên sân khấu cải lương.

Diệu Hiền có chiếc cassette nhỏ luôn để ở đầu giường. Mỗi tối nằm nghe những giọng ca vừa lạ vừa quen cất lên qua sóng radio, nữ nghệ sĩ thấy mình như sống lại một thời huy hoàng của nghề hát.

Ở t.uổi 77, "Nữ tướng Triệu Thị Trinh" mang trong mình nhiều căn bệnh như: thoát vị đĩa đệm, cao huyết áp, cường giáp, thấp khớp... Chứng bệnh hở van tim nặng khiến bà dễ thở dốc, kiệt sức dù đôi khi chỉ di chuyển vài bước chân. Cũng vì sức khỏe không tốt, nữ nghệ sĩ ái ngại xuất hiện nơi đông người dẫu không ít bầu show ngỏ lời mong bà "tái xuất".

Mãi đến đầu năm 2021, người bạn thân của bà - NSND Bạch Tuyết - muốn cùng thực hiện một show nhạc kỷ niệm. Diệu Hiền đã nhận lời vì muốn hàn huyên kỷ niệm cùng người bạn bằng t.uổi, đồng thời cũng để tri ân và từ biệt khán giả.

Kể với phóng viên, bà cho biết ước nguyện có thể hát được trơn tru bản tân cổ Tần Quỳnh khóc bạn vốn gắn liền với tên t.uổi mình. "Người già như chiếc lá vàng còn sót lại trên cành cây xanh, chỉ cần một cơn gió nhẹ cũng rơi rụng. Tôi muốn một lần nữa được đứng trên sân khấu rồi có nhắm mắt xuôi tay cũng mãn nguyện", bà nói.

Với Diệu Hiền, mọi vinh quang, đau khổ, hạnh phúc ở đời đều đã nếm trải, nên không còn gì để lưu luyến. Bà mong những năm tháng cuối đời bình yên, ngủ một giấc có thể ra đi để bệnh tật không còn giày vò, không phiền lụy mọi người xung quanh.

‘Đệ nhất đào võ' Diệu Hiền hé lộ chuyện tình với nghệ sĩ cải lương Út Hậu Tin tài trợNSƯT Diệu Hiền kể trước khi nên duyên cùng nhau, bà từng nhiều lần từ chối nghệ sĩ Út Hậu vì muốn tập trung lo lắng cho gia đình