"Cười đến khi tắt thở" là một căn bệnh, nguyên dân khiến nhiều người "rợn gáy"

Giới trẻ ngày nay hay đùa về việc cười nhiều có thể dẫn đến tắt thở, thế nhưng ít ai biết từ xa xưa đây đã là một căn bệnh khiến nhiều người phải 'rợn gáy' khi biết đến.

Theo các dữ liệu ghi lại, vùng cao nguyên Papua New Guinea hầu như không có ai sinh sống. Cho tận mãi đến năm 1930, khi các nhà khai thác vàng của Úc đặt chân lên mới phát hiện rằng có đến một triệu người đang sinh hoạt, hầu như đều là tập hợp của những bộ tộc khác nhau.

Khoảng 20 năm sau, các nhà nghiên cứu đã quyết định tìm đến nơi này để tìm hiểu về đời sống cũng như văn hóa của người bản địa. Tuy nhiên, tại đây họ đã gặp một loại bệnh rất kỳ lạ mà họ chưa từng thấy bao giờ của tộc Fore với dân số 11.000 người. Căn bệnh này đã lấy đi 200 mạng người mỗi năm tại nơi này, thế nhưng đến thời điểm đó chưa ai có thể tìm được nguyên nhân phía sau căn bệnh.

Bệnh có những dấu hiệu rất rõ ràng. Đầu tiên, cơ thể người bệnh suy nhược trong thời gian ngắn, toàn thân run rẩy và không thể đứng lên được. Dần dần, mọi thực phẩm ăn vào đều khiến bệnh nhân buồn nôn. Họ sẽ trở nên dễ cáu gắt, thường xuyên nghiến răng và lẩm bẩm một mình. Và kinh khủng nhất chính là người mắc bệnh sẽ cứ thế cười một cách mất kiểm soát cho tới khi kiệt sức.

Mắc bệnh nhưng không có thuốc chữa, cũng chẳng thể gọi tên căn bệnh là gì, nhiều người đã 'đường cùng' đến mức quay ra tấn công và cắn xé luôn người chăm sóc mình. Thậm chí là luôn thấy khó chịu với âm thanh hay tiếng nói của người thân. Vào giai đoạn cuối cùng, các nạn nhân xấu số sẽ nằm mê man và tắt thở ngay sau đó ít giờ.

Khoảng những năm 1950, bệnh chỉ xuất hiện vài lần với một vài người xấu số. Vậy mà chỉ sau 3 năm, bệnh này đã bùng phát mạnh trên diện rộng, tỷ lệ lây nhiễm rất lớn khiến 1000 người mắc phải. Họ đều cười như điên dại rồi c.hết một cách đầy bí ẩn. Kỳ lạ là bệnh chủ yếu xuất hiện ở phụ nữ và t.rẻ e.m, rất ít thấy ở nam giới trưởng thành.

Các nhà khoa học đến đây sau khi biết chuyện đã ra sức ngày đêm nghiên cứu với hy vọng sẽ tìm ra chìa khóa giải thoát cho những kiếp người. Thế nhưng dù họ đã nỗ lực hết sức, cố gắng nghiên cứu và phân tích từng mẫu vật trên đảo, vẫn không tài nào phát hiện được mầm bệnh trong cơ thể bệnh nhân, thức ăn, nước uống hay không khí... Mọi nỗ lực giải mã bí ẩn loại bệnh này dần đi vào ngõ cụt và trở thành dấu hỏi lớn.

Mọi sự mới dần được sáng tỏ cho đến giữa thập niên 1960, khi bác sĩ Michael Alpers người Úc bắt đầu bắt tay vào việc nghiên cứu, tìm ra lời giải đáp. Ông bắt đầu thu thập và khám nghiệm t.ử t.hi, sau đó lấy mô não từ một b.é g.ái 11 t.uổi đã qua đời vì căn bệnh lạ này.

Tiếp theo, Michael tiêm mẫu não đó vào cơ thể của 2 con tinh tinh khác nhau. Chỉ trong 2 năm, những con tinh tinh này đều dần điên loạn và mất kiểm soát, cuối cùng c.hết hệt như những người mắc bệnh. Điều này đã giúp ông kết luận rằng, mầm bệnh được lưu giữ tại não của nạn nhân.

Tuy nhiên, y học ngày ấy lại không đủ khả năng để nhìn ra "thủ phạm" gây bệnh. Sau này khi các loại kính hiển vi hiện đại phát triển, các nhà khoa học đã tìm ra nguyên nhân chính là do prion - một cấu trúc vi sinh vật nhỏ hơn virus tới 100 lần. Đáng sợ hơn, chúng có khả năng chống lại tác động của môi trường và nhân bản rất nhanh, khiến người bệnh cứ vậy mà c.hết dần c.hết mòn trong tiếng cười.

Sau khi phát hiện ra mầm bệnh, các chuyên gia bắt đầu khám phá ra cách lây truyền bệnh từ người này sang người khác. Điều mà chính những người nghiên cứu cũng phải 'lạnh gáy' chính là nguyên nhân sâu xa dẫn đến căn bệnh này lại xuất phát từ một hủ tục đáng sợ, đó chính là... ăn th.ịt người đã mất của bộ tộc Fore.

Cụ thể, trong tang lễ của tộc Fore, họ sẽ đem xác của người quá cố ra để những người đến viếng "thưởng thức". Những người đàn ông có vai vế lớn trong bộ lạc sẽ cùng nhau ăn chân, tay, thân và nội tạng của người đã mất. Chỉ có phụ nữ và t.rẻ e.m được ăn phần đầu - đặc biệt là não, cũng chính vì thế mà nguy cơ mắc loại bệnh này của phụ nữ và t.rẻ e.m cao hơn hẳn.

Hủ tục này xuất phát từ niềm tin của bộ tộc Fore về việc nó sẽ giúp họ hấp thụ sức sống và sự may mắn của người đã khuất. Chính vì vậy, việc này đã kéo dài hàng trăm năm rồi sinh loại bệnh lạ kinh hoàng. Sau tất cả, y học thế giới đã đặt tên cho loại bệnh cười đến tắt thở này - đó chính là bệnh Kuru.

Trong hai năm tiếp theo, ông Alpers và Lindenbaum phát hiện ra rằng mối quan hệ họ hà.ng giữa người Fore không hoàn toàn dựa trên mối liên hệ sinh học, mà là một hệ thống phức tạp của liên kết xã hội và gắn kết với các cá nhân xung quanh. Họ phát hiện ra Kuru lây lan chủ yếu theo quan hệ họ hà.ng nhưng không phải chỉ lây lan giữa các cá thể có quan hệ sinh học với nhau, khiến bệnh này khó có thể được truyền qua di truyền. Dữ liệu dịch tễ học loại trừ khả năng lây truyền qua không khí, côn trùng hoặc nước bị ô nhiễm.

Như đã nói, bệnh nhân mắc Kuru thường sẽ khó cử động, khó nuốt, nói lắp, tâm tính thay đổi, co giật cơ, không thể cầm nắm đồ vật... nhất là cười hoặc khóc không thể kiểm soát. Bệnh sẽ xảy ra theo 3 giai đoạn chính như sau:

- Giai đoạn 1: đau đầu và đau khớp, khá giống với đau mỏi thông thường nên người bệnh rất hay bỏ qua.

- Giai đoạn 2: bệnh nhân không thể đi lại, cơ thể run rẩy và co giật không tự chủ, hệt như những bệnh liên quan đến thần kinh.

- Giai đoạn 3: người bệnh sẽ nằm liệt giường và mất dần khả năng nói. Họ cũng dễ bị sa sút trí tuệ và suy dinh dưỡng, cuối cùng là ra đi sau đó khoảng một năm do viêm phổi.

T.rẻ e.m và phụ nữ tộc Fore do ăn não người c.hết nên là đối tượng hàng đầu mắc phải bệnh Kuru.

Trong thực tế, không có ai sinh sau năm 1960 từng mắc căn bệnh này, do đó đã khẳng định mối liên hệ giữa Kuru và tập tục ăn th.ịt đồng loại đã biến mất.

Rất may là có lý do để tin rằng sau hơn 100 năm, dịch Kuru cuối cùng cũng có thể kết thúc. Người cuối cùng c.hết vì Kuru vào năm 2009 và không có ca mới nào kể từ năm 2010. Điều đáng khích lệ hơn nữa là có vẻ như người Fore thực sự đã phát triển khả năng miễn dịch với bệnh Kuru, bảo vệ họ khỏi những đợt bùng phát trong tương lai.

Papua New Guinea ban bố tình trạng khẩn cấp ở thủ đô Tin tài trợTrong vài giờ sau đó, bất ổn cũng lan sang thành phố Lae, cách thủ đô 300 km về phía Bắc. Ít nhất 15 người đã t.hiệt m.ạng trong các cuộc bạo loạn.