Cố NSƯT Minh Phụng: Từ người nhắc tuồng vụt sáng thành "hoàng tử sân khấu"

Gần 50 năm gắn bó với sân khấu cải lương, trong giai đoạn hưng thịnh nhất của bộ môn nghệ thuật này, Minh Phụng trong ký ức khán giả mộ điệu là một kép đẹp, có giọng hát đặc trưng với thanh âm cao, ngọt ngào và sâu lắng.

Vinh quang đến từ cơ cực

NSƯT Minh Phụng tên thật Ngô Văn Thiệu, sinh năm 1945 tại Mỹ Tho. Tuổi thơ cậu bé Thiệu trôi qua khốn khó trong gia đình có 10 người con. Từ bảy tuổi, hàng ngày cậu bé đã phải dậy từ 4 giờ sáng để phụ mẹ dọn gánh hàng nhỏ ra chợ bán. Còn nghề chính của Thiệu sau giờ đến trường là bán đậu phộng rang, chuối chiên giúp gia đình. Tuổi thiếu niên, nhờ giọng ca hay, Thiệu được nhạc sĩ Hương Huyền giới thiệu vào gánh hát Tân Đô và được ông bầu đặt nghệ danh là Tân Tiến.

Vai diễn đầu tiên của anh "kép con" Tân Tiến lại là vai một nhà sư già trong vở Bến tang thương. 17 tuổi, kép Tân Tiến đổi tên thành Minh Phụng ghép từ hai cái tên "Minh" và "Phụng" của con một người bạn thân. Từ đó, cuộc đời nghệ sĩ Minh Phụng trôi nổi hơn 10 năm qua hàng chục đoàn hát lớn, nhỏ với đủ dạng vai và cả cái nghề nhắc tuồng để kiếm sống.

Sự gian khổ và lòng kiên trì đã tôi luyện anh kép trẻ ngày một sáng giá hơn để lọt vào mắt các ký giả kịch trường. Từ những năm 1968, cái tên Minh Phụng bắt đầu được báo chí nhắc đến trên sân khấu Thủ Đô. Sau đó, được đoàn Kim Chung mời ký hợp đồng, cũng là lúc giọng ca chín muồi, nét diễn trở nên sắc sảo, từ cơ cực, nghệ sĩ Minh Phụng bắt đầu đón nhận vinh quang của một ngôi sao sân khấu. Cái tên của anh sánh cùng tên những cô đào hạng nhất thời bấy giờ như Út Bạch Lan, Bạch Tuyết, Mỹ Châu, Lệ Thủy, Phượng Liên, Thanh Kim Huệ... từ lĩnh vực băng đĩa ra đến sân khấu.

Sau năm 1975, Minh Phụng là trưởng đoàn Tiếng Hát Quê Hương của tỉnh Bến Tre, nổi danh trong vai Lục Vân Tiên. Sau đó đoàn này được giao cho Sở Văn hóa Thông tin tỉnh quản lý. Năm 1976, NS Minh Phụng gia nhập gánh hát Hương Mùa Thu, làm kép chánh, diễn qua các vở "Gánh cỏ sông Hàn", "Con cò trắng", "Lửa phi trường"...

Năm 1994, ông lập lại đoàn hát Hương Mùa Thu với thành phần diễn viên trẻ, Đoàn Hương Mùa Thu của Minh Phụng diễn ở tỉnh Minh Hải (Cà Mau) và các tỉnh lân cận. Sau đó ông đổi tên thành đoàn Tiếng Chuông Vàng Minh Phụng. Từ năm 1996 trở về sau, các gánh hát thua lỗ, Đoàn Tiếng Chuông Vàng Minh Phụng cầm cự, kéo dài đến qua năm 2000 rồi ngưng hát. Nghệ sĩ Minh Phụng đã thua lỗ khá nhiều cho đoàn hát và đã nhiều lần phải bán nhà để trả nợ vì làm bầu.

Sau lần phẫu thuật tim vào năm 2005, NS Minh Phụng cần điều trị suy thận và hoại tử chân kéo dài. Đầu tháng 11 năm 2008 ông vẫn cố gắng xuất hiện trong liveshow của nghệ sĩ Ngọc Đáng tổ chức tại rạp Hưng Đạo. Đó là lần cuối cùng ông xuất hiện trên sân khấu bên cạnh vợ mình - NS Kiều Tiên.

Đến 29-11-2008, Minh Phụng được thông báo đã qua đời và an táng tại chùa Nghệ sĩ, TP HCM. Nghệ sĩ ra đi ở tuổi 63 do biến chứng của nhiều căn bệnh.

Chuyện tình bền chặt với NS Kiều Tiên

Năm 1977, NSƯT Minh Phụng sau khi ly hôn với NS Diệu Huê đã về đoàn cải lương Hương Mùa Thu. Tại đây, ông đã gặp và yêu một nữ nghệ sĩ trẻ đẹp của thương hiệu này, đó là NS Kiều Tiên.

"Tôi biết anh đã có gia đình, vừa chia tay với vợ, nhưng mẹ tôi thì sợ con gái sẽ khổ nên bà có ý ngăn cản. Nhưng rồi tình yêu dành cho anh quá lớn bởi trên sân khấu, với nghề hát anh là một người đàn ông xem sự nghiệp trên hết. Giai đoạn về chung sống sau khi tổ chức tiệc cưới, tôi nhận thấy anh dốc tâm lo cho nghệ thuật. Đây là giai đoạn chúng tôi có nhiều vai diễn sánh bước cùng nhau trên sân khấu, nhất là trên đoàn nhà, nơi anh bỏ vốn đầu tư gánh hát, vừa làm kép chánh, vừa làm ông bầu. Cơ hội này cho phép anh thỏa mãn những ước mơ của đời nghệ sĩ, nghĩa là được làm những vở tuồng anh thích" - NS Kiều Tiên kể.

Là người đến sau trong cuộc đời Minh Phụng, Kiều Tiên sở dĩ gắn bó, yêu thương, chăm sóc chồng ngay cả khi ông đã chết, là bởi, khi còn sống, bà cảm nhận được sự tận tâm, chu đáo với vợ - con của chồng. Ra ngoài, Minh Phụng là một kép đẹp đào hoa, nhiều người hâm mộ vây quanh nhưng ông luôn giữ giới hạn trong các mối quan hệ.

Chính sự mềm mỏng trong cách ứng xử với khán giả và sự tôn trọng của Minh Phụng dành cho gia đình khiến Kiều Tiên nể trọng. Đáp lại, nữ nghệ sĩ rất tôn trọng các mối quan hệ của chồng. Bà vui vẻ chấp nhận chuyện chồng là người nổi tiếng, không tránh khỏi những khoảnh khắc yếu lòng. Cách ứng xử của cả hai khiến con cái nể phục.

Dù NSƯT Minh Phụng đã mất, ngày giỗ của ông, những khán giả hâm mộ và nghệ sĩ đồng nghiệp vẫn đến viếng mộ và hát những bài ca cổ, những trích đoạn nổi tiếng gắn liền với tên tuổi của ông.

NS Kiều Tiên tâm sự: "Ở thập niên 1960, thời kỳ vàng son của sân khấu cải lương, các nghệ sĩ trẻ có giọng ca vàng, chỉ cần nổi tiếng với cách ca vọng cổ hay là lập tức được các bầu gánh hát tranh thủ đến mời ký hợp đồng biểu diễn với một số tiền rất cao. Từ một em bé mới lên 7 tuổi phụ mẹ bán hàng ở chợ Mỹ Tho, ông nhà tôi học ca qua radio, sau đó được nghệ nhân Tư Xuân ở Mỹ Tho dạy ca theo nhịp đờn và được soạn giả Hương Huyền Anh thử giọng khi gánh hát Tân Đô về quê anh biểu diễn.

Minh Phụng đã bước chân vào nghề khá sớm, làm công việc nhắc tuồng để học nghề, đến năm 17 tuổi anh vụt sáng, được báo giới và người hâm mộ đặt biệt danh "hoàng tử sân khấu". Tôi hạnh phúc khi được làm vợ anh, làm bạn diễn của anh, dù tôi biết với khán giả, họ yêu quý chồng tôi qua sự sánh bước trong những mối tình trên sân khấu với các chị: Lệ Thủy, Mỹ Châu nhiều hơn tôi, đó là niềm hãnh diện cho tôi và gia đình".

Các vai diễn của cặp đôi Minh Phụng - Kiều Tiên tựu chung đều chịu nhiều ngang trái, thời đó khi làm bầu gánh, NS Minh Phụng đã muốn dàn dựng các vở tuồng nói về thân phận người phụ nữ hiền lành, chịu nhiều khổ lụy nhưng sống nghị lực. Chính vì thế, các vở tuồng của giai đoạn diễn chung với NS Kiều Tiên dễ chiếm cảm tình khán giả.

NS Kiều Tiên từng nói tôi nghĩ đó là lý do dù anh đã đi xa, bà con khán thính giả mộ điệu sân khấu cải lương vẫn còn yêu mến. Không chỉ đến ngày giỗ, mà ngày sinh nhật, ngày lễ tết, một nhóm bạn trẻ hâm mộ vẫn mang hoa, nến, đàn đến ngồi quanh mộ đờn ca những bài hát của anh mà họ thuộc. Xúc động lắm. Nghĩa cử đó làm tôi và gia đình cảm thấy hạnh phúc.

NSƯT Thanh Sang: Một đời chật vật, bị 6 người vợ bỏ vì nghèo, khiến Vũ Linh phải mang ơn cả đời Hoàng Phúc16:57:06 01/07/2023Là một trong những người tạo ra thời kỳ huy hoàng của cải lương Việt Nam nên NSƯT Thanh Sang được nhiều nghệ sĩ trọng vọng, ái mộ. Trong đó, NSƯT Vũ Linh từng tuyên bố mang ơn đàn anh cả đời.