Chim trời: 'ác mộng' thảm kịch máy bay Hàn, lý giải sức tàn phá đáng sợ

Sau vụ va chạm máy bay nghiêm trọng của Hàn Quốc, các chuyên gia khắp thế giới đã vào cuộc đi tìm nguyên do chim trời trở thành 'kẻ địch' của phi công và cần làm gì để tránh những vụ việc đáng tiếc như ở Hàn Quốc tái diễn.

Sau thảm kịch máy bay của hãng Jeju Air phát nổ khi hạ cánh tại Hàn Quốc vào ngày 29/12, khiến 179 trong số 181 người trên máy bay đã qua đời, giới chức nước này cho biết họ đang điều tra các nguyên nhân tiềm tàng, bao gồm trục trặc bánh đáp và đâm phải chim.

Theo tờ New York Times, máy bay đâm phải động vật hoang dã không phải là chuyện hiếm và hầu hết các vụ việc đều không làm bị thương hoặc thương tích nghiêm trọng. Tuy nhiên, từ năm 1988 đến năm 2023, các vụ va chạm với động vật hoang dã liên quan đến máy bay dân sự và quân sự đã làm qua đời 76 người tại Mỹ - theo báo cáo của Cục Hàng không Liên bang được công bố vào tháng 6 năm nay. Hầu hết các vụ va chạm đó liên quan đến chim, nhưng định nghĩa về va chạm với động vật hoang dã của Cục Hàng không Liên bang Mỹ cũng bao gồm cả chó sói đồng cỏ, hươu và dơi.

Phép màu trên sông Hudson

Ngày 15/1/2009, máy bay với số hiệu 1549 của hãng hàng không US Airways, do cơ trưởng Chesley "Sully" Sullenberger điều khiển, đã gặp phải sự cố nghiêm trọng chỉ vài phút sau khi cất cánh từ sân bay LaGuardia ở New York. Chiếc máy bay Airbus A320 được cho là đã va phải một đàn ngỗng Canada ở độ cao khoảng 914 mét, khiến cả hai động cơ General Electric CFM56 bị hỏng hoàn toàn.

Trong tình huống khẩn cấp, cơ trưởng Sullenberger quyết định hạ cánh khẩn cấp xuống sông Hudson, thay vì cố gắng quay lại hoặc hạ cánh ở sân bay gần nhất. Kết quả, sự phối hợp chặt chẽ và kỹ năng tuyệt vời của cả phi hành đoàn đã cứu sống toàn bộ 155 hành khách và phi hành đoàn có trên chuyến bay.

Sự kiện này, được gọi là "Phép màu trên sông Hudson," đã trở thành một biểu tượng về sự bình tĩnh và chuyên nghiệp trong ngành hàng không. Sau sự cố, cơ trưởng Sullenberger được ca ngợi như một người hùng và câu chuyện đã được chuyển thể thành bộ phim "Sully" (2016).

Vụ va chạm ở độ cao kỷ lục

Ngày 29/11/1973, một vụ va chạm xảy ra khi chuyến bay của hãng hàng không Air Ivory Coast đang ở độ cao 11.277 mét trên bầu trời khu vực Tây Phi. Một tiếng động lớn bất ngờ xuất hiện khi máy bay đang bay qua khu vực, khiến phi hành đoàn nghi ngờ có vấn đề với động cơ. Tuy nhiên, điều may mắn là máy bay chỉ có một số rung lắc nhẹ, và mọi thứ vẫn nằm trong quỹ đạo.

Sau khi hạ cánh, các kỹ thuật viên đã tìm thấy phần còn lại của một con chim trong động cơ và xác định đó là một con kền kền Rüppell, loài chim có thể bay cao nhất trong thế giới động vật, với kỷ lục được ghi nhận lên đến 11.000 mét. Mặc dù sự cố này không gây thương vong, nhưng nó đã làm sáng tỏ về nguy cơ mà chim trời có thể gây ra đối với máy bay. Đây cũng là lời cảnh báo về sự phức tạp của việc quản lý động vật hoang dã trong ngành.

Thảm họa ở Boston

Ngày 4/10/1960, chuyến bay mang số hiệu 375 của hãng hàng không Eastern Air Lines đã gặp phải một trong những vụ va chạm chim tồi tệ nhất trong lịch sử. Chiếc máy bay Lockheed L-188 Electra khi đó đã va phải một đàn chim sáo đá khi đang cất cánh từ Sân bay Logan ở Boston (Mỹ). Va chạm làm mất lực đẩy ở 3 trong số 4 động cơ, khiến phi công không thể kiểm soát máy bay.

Chiếc máy bay rơi xuống vịnh Winthrop, chỉ vài giây sau khi rời khỏi đường băng. Trong số 72 người trên máy bay, 62 người đã qua đời. Vụ việc này đã dẫn đến những thay đổi lớn trong thiết kế động cơ và các biện pháp kiểm soát động vật bay hoang dã tại các sân bay.

Hiện nay, những đàn sáo đá thường được xua đuổi bằng nhiều biện pháp như sử dụng âm thanh hoặc pháo sáng trước khi máy bay cất cánh hoặc hạ cánh.

Bi kịch tại Ethiopia

Ngày 15/9/1988, chuyến bay mang số hiệu 604 của hãng hàng không Ethiopian Airlines cất cánh từ Bahir Dar, (Ethiopia) đã gặp thảm họa khi va phải một đàn chim bồ câu ngay sau khi rời khỏi đường băng. Rất nhiều con chim bị hút vào động cơ số 2, gây cháy lớn ở bộ phận này và máy bay mất kiểm soát.

Mặc dù phi công đã cố gắng quay lại sân bay để hạ cánh khẩn cấp, nhưng máy bay không thể đạt được độ cao cần thiết và rơi xuống một cánh đồng gần đó. Trong số 104 người trên máy bay, 35 người đã qua đời. Sự cố này nhấn mạnh nguy cơ mà ngay cả những loài chim nhỏ như bồ câu cũng có thể gây ra đối với an toàn hàng không.

Màn hạ cánh khẩn cấp trên cánh đồng ngô

Vào ngày 15/8/2019, chuyến bay mang số hiệu 178 của hãng hàng không Ural Airlines gặp phải một đàn mòng biển sau khi cất cánh từ Sân bay Quốc tế Zhukovsky, gần Moscow (Nga). Chim làm hỏng cả 2 động cơ, buộc phi hành đoàn phải hạ cánh khẩn cấp xuống một cánh đồng ngô chỉ cách sân bay vài km.

Nhờ kỹ năng xuất sắc của cơ trưởng Damir Yusupov và sự hỗ trợ của phi hành đoàn, toàn bộ 233 hành khách và phi hành đoàn đã sống sót. Một số người chỉ bị thương nhẹ. Sau sự cố, cơ trưởng Yusupov được ca ngợi như một người hùng, và vụ việc được ví như một phiên bản khác của "Phép màu trên sông Hudson".

Tại sao chim trời là 'kiếp nạn' của các phi công?

Theo các chuyên gia, về lý thuyết các máy bay lớn vẫn có thể tiếp tục bay sau khi va chạm với chim nặng tối đa 2kg. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, khi chim va phải máy bay, chúng có thể bị hút vào động cơ và làm gãy cánh quạt. Sau khi cánh quạt gãy bị hút sâu vào bên trong động cơ và làm hỏng các bộ phận khác. Chênh lệch tốc độ giữa máy bay và chim càng lớn thì tác động của vụ va chạm đối với máy bay càng đáng sợ. Một đàn chim sẽ trở nên nguy hiểm hơn nếu chúng đâm vào máy bay nhiều lần.

Để giảm thiểu nguy cơ này, ông Phạm Ngọc Sáu cho rằng, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, chính quyền địa phương và cộng đồng dân cư. Chính quyền địa phương nên tuyên truyền để người dân hiểu rõ tác hại của việc nuôi chim gần sân bay, đồng thời hạn chế các nguồn thức ăn thu hút chim như nuôi thả tôm cá ở ao, hồ, đầm hai đầu đường cất hạ cánh.

"Trong khu vực sân bay, người khai thác cần tuân thủ nghiêm ngặt sổ tay hướng dẫn kiểm soát chim và động vật hoang dã. Các biện pháp như cắt cỏ khu bay, dùng lưới phủ hồ nước, và sử dụng thiết bị xua đuổi chim bằng âm thanh hoặc hình ảnh nên được triển khai thường xuyên. Tuy nhiên, do chim có thể quen với các biện pháp xua đuổi, cần không ngừng tìm hiểu và áp dụng các giải pháp tối ưu hơn để đảm bảo an toàn cho chuyến bay.

Khi tần suất va chạm tăng hoặc vượt ngưỡng cho phép, các biện pháp bổ sung cần được thực hiện ngay lập tức. Đây không chỉ là trách nhiệm của các nhà khai thác sân bay mà còn là sự đóng góp cần thiết của toàn cộng đồng để bảo vệ an toàn cho các chuyến bay", ông Sáu thông tin.

Hiện nay, việc kiểm soát chim và động vật hoang dã tại các sân bay ở Việt Nam được triển khai rất tốt và bài bản, được Cục Hàng không Việt Nam kiểm soát rất chặt chẽ. Chính quyền các địa phương quanh sân bay cũng nhận thức được rủi ro khi va chạm với chim trời, nên thường phối hợp rất tốt trong việc tuyên truyền về an toàn hàng không.

Cú sốc của người chứng kiến từ đầu đến cuối thảm kịch máy bay Jeju Air Minh Phương17:00:20 02/01/2025Chứng kiến từ lúc máy bay Jeju Air hạ cánh bất thường ở sân bay Muan, Hàn Quốc cho đến lúc nổ tung ở cuối đường băng, ông Lee Geun-young không khỏi ám ảnh.