Cha ruột NSƯT Thành Lộc học võ để tự vệ khi va chạm với du côn, cuối đời teo não

Không chỉ có NSƯT Thành Lộc là người duy nhất trong gia đình theo đuổi nghệ thuật miệt mài, mà gia đình nam nghệ sĩ vốn giàu truyền thống đứng dưới ánh đèn sân khấu. Cha ruột nam nghệ sĩ từng là ngôi sao sân khấu hát bội, vươn lên từ "kép tỉnh lẻ".

NSND Thành Tôn (1917–1997) là một trong những tượng đài lớn của sân khấu hát bội Nam Bộ. Ông sinh ra tại vùng đất Vĩnh Long, trong một gia đình có truyền thống 3 đời làm nghệ thuật. Theo lời kể của NSƯT Thành Lộc – con trai NSND Thành Tôn: "Ba tôi vốn xuất thân từ đất Vĩnh Long, ông cố là Nguyễn Văn Sĩ, ông nội là Nguyễn Văn Luông, thân phụ là Nguyễn Văn Nở (bầu Nở) đều là nghệ sĩ hát bội. Tính ra ba tôi là đời hát bội thứ tư".

Ngay từ nhỏ, Thành Tôn đã học nghề trong gánh hát gia đình – Phước Long Ban, nơi ông nội ông làm bầu gánh. Tuy là gánh hát của người thân nhưng ông vẫn phải theo đúng quy trình nghiêm ngặt: Từ quân hầu, quân canh đến chạy hiệu, rồi mới được giao vai kép con khi 17 tuổi.

Sau này, khi gánh hát tan rã vì thời thế và khán giả dần chuộng cải lương , Thành Tôn không nản lòng. Ông gia nhập các đoàn hát khác như Thạnh Hưng Ban, rồi quyết định khăn gói lên Sài Gòn – nơi ông muốn được nổi danh ở một sân khấu lớn hơn. NSƯT Thành Lộc kể: "Tuy là con nhà nòi nhưng ba tôi cho rằng mình cũng không thoát khỏi cái mác kép hát tỉnh lẻ. Ông muốn mình phải nổi danh ở thành phố lớn. Vì vậy, ông quyết khăn gói lên Sài Gòn lập nghiệp".

Tại Sài Gòn, ông gia nhập gánh Minh Tơ của bầu Thắng – người sau này là ông ngoại Thành Lộc. Chính vì mến tài đức của Thành Tôn mà ông bầu Thắng gả người con gái thứ tên Huỳnh Mai cho ông. Ông nhanh chóng nổi bật nhờ lối diễn dứt khoát, dạn dĩ và khí chất trượng nghĩa.

Bởi lẽ các gánh hát lục tỉnh lúc ấy thường xuyên va chạm với du côn, cường hào, nên nghệ sĩ Thành Tôn học võ để tự vệ. "Ông còn nói nghệ sĩ Sài Gòn kiêu kỳ lắm, ông thì thân cô thế cô, thế nên việc đầu tiên là ông giắt cây theo, phòng khi bị bắt nạt" , Thành Lộc từng tiết lộ.

Không chỉ là người nghệ sĩ tài năng, ông còn là một nhà giáo truyền nghề nghiêm túc. Ông không giấu nghề như nhiều người thời đó. Ông cho rằng, nghề hát bội từ đời này sang đời khác vốn đã rơi rớt, mai một ít nhiều, nếu giấu nghề thì nó sẽ mai một luôn. Ông cũng có yêu cầu cao với con cái theo nghệ thuật. NSƯT Thành Lộc nhớ lại câu nói của cha: "Đã làm nghệ sĩ là phải nghệ sĩ giỏi, không được nghệ sĩ trung bình".

Người cha trượng nghĩa "không ngán một ai"

Tính cách của NSND Thành Tôn nổi tiếng ngang tàng, khẳng khái, luôn bênh vực kẻ yếu. "Hễ nghe có tin nghệ sĩ bị 'tác động' ở đâu là dù đang ngủ ông cũng bật dậy, quơ cây chạy tới liền", theo tiết lộ của con trai. Đó không phải chỉ là sự nóng tính, mà là sự trung nghĩa đầy bản sắc của một người nghệ sĩ Nam Bộ xưa.

Trong mắt các đồng nghiệp và hậu bối, ông là người thẳng thắn, công tâm. NSƯT Hữu Danh từng kể lại: "Bác Thành Tôn hay nói: 'Trong nghề này tôi không ngán một ai, chỉ nể anh Hai Thoại (nghệ sĩ Hữu Thoại)'" . Một lần, chính ông dẫn Hữu Danh và anh trai – nghệ sĩ Hữu Nhi đến thăm một người phụ nữ già yếu ở gần đình Cầu Quan. Người đó từng là nhân vật quan trọng trong cuộc đời nghệ sĩ Hữu Thoại, nhưng cả hai anh em Hữu Danh không hề biết cho đến khi được Thành Tôn kể lại.

Trong lúc người đàn bà đó nằm trên giường bệnh, Thành Tôn gọi: "Chị Hai à, con của Hai Thoại nè. Không có chị thì không có tụi nó". Lời nói đầy nhân hậu ấy khiến những người có mặt xúc động. Câu chuyện ấy cho thấy, ngoài nghệ thuật, Thành Tôn còn là người rất trọng tình nghĩa.

Trong chuyên môn, ông nổi tiếng với những vai kinh điển như Châu Sáng, Triệu Tử Long, Lý Bá Huề, Lôi Nhược, Trình Giảo Kim... Không chỉ là diễn viên, ông còn là soạn giả tuồng, góp phần cải tiến kịch bản để phù hợp với khán giả thời mới. Ông từng sáng lập Ban Vân Hạc trình diễn trên đài phát thanh Sài Gòn và là một trong những người đặt nền móng cho Đoàn Hát bội TP.HCM sau năm 1975.

Một trong những hình ảnh đáng nhớ nhất là những ngày cuối đời của ông, khi đã bị teo não và phải nằm viện. Khi nghệ sĩ Kim Thanh đến thăm và nói: "Sư phụ ơi, cứu con với. Người ta giao cho con vai Châu Sáng mà con e mình đảm đương không nổi". Chỉ một lời như thế, ông lập tức bật dậy, đi đường siêu Châu Sáng để truyền lại. Nghệ sĩ Kim Thanh vừa lĩnh hội đường siêu vừa rớt nước mắt. Chưa đầy một tuần sau, ông qua đời – khép lại cuộc đời một nghệ sĩ sống trọn vẹn cho sân khấu và đồng nghiệp.

Sau này, 6 người con của ông là Bạch Liên, Bạch Lê, Bạch Lưu, Bạch Lý, Bạch Long , Thành Lộc đều là những nghệ sĩ thành danh trong các lĩnh vực kịch nói, cải lương, tuồng cổ... Họ tiếp nối con đường "ăn cơm tổ" của dòng tộc mình, trở thành thế hệ kế thừa xứng đáng cho di sản nghệ thuật mà cha ông để lại.

Về NSƯT Thành Lộc, nam nghệ sĩ gắn bó với danh xưng "phù thủy sân khấu" nhờ 600 vai diễn đa dạng, từ chính diện đến phản diện, bi kịch đến hài kịch, con người đến muông thú.

Trên hành trình nghệ thuật của mình, nghệ sĩ ghi dấu ấn với khán giả qua các vở kịch Dạ cổ hoài lang, Cậu đồng, 12 bà mụ, Ngôi nhà không có đàn ông, Hợp đồng mãnh thú, Tấm Cám, series kịch thiếu nhi Ngày xửa ngày xưa.

Nghệ sĩ còn góp mặt trong các phim truyền hình, điện ảnh như Mùi ngò gai, Chàng trai năm ấy, Tấm Cám chuyện chưa kể, Ngôi nhà bươm bướm.

Nam nghệ sĩ chia sẻ từng bị khán giả nhí đuổi đánh trên sân khấu khi đóng vai phù thủy trong Nàng Bạch Tuyết và 7 chú lùn, hay chuyện nữ khán giả nán lại cuối đêm diễn, chờ Thành Lộc ra để "mắng như tát nước" vì vai người chồng tệ bạc trong Hãy khóc đi em.

Với biệt danh "Phù thủy sân khấu", Thành Lộc được đánh giá là một trong những nghệ sĩ xuất sắc nhất của nền nghệ thuật Việt Nam hiện nay.

Tháng 5/2023, sau 26 năm gắn bó, Thành Lộc rời Sân khấu kịch Idecaf vì "không còn chung quan điểm". Sau đó, ông thành lập Sân khấu nghệ thuật Thiên Đăng. "Thiên đăng nghĩa là ngọn đèn của trời, cũng là ngọn đèn của sân khấu. Vì với nghệ sĩ, nghệ thuật là đạo và lẽ sống mà chúng tôi phải tận tụy phụng sự" , nam nghệ sĩ bày tỏ.

Ở sân khấu mới, NSƯT Thành Lộc đồng hành cùng những bạn diễn thân thiết, là các gương mặt gạo cội trong nghề như: NSND Kim Xuân, NSƯT Hữu Châu, NSƯT Mỹ Duyên, nghệ sĩ Phi Phụng, Hoàng Trinh, Phương Dung, Huy Tứ, Mai Phượng, Hương Giang, Tuấn Khôi, Don Nguyễn, Vân Trang.

Ngoài ra, nam nghệ sĩ còn tạo điều kiện cho nhiều diễn viên trẻ được thử sức tại sân khấu Thiên Đăng.

Gia tộc của NSƯT Thành Lộc 4 đời ăn cơm Tổ, nổi danh khắp 3 miền Tình Lê23:01:41 02/07/2025NSƯT Thành Lộc sinh ra trong đại gia tộc với truyền thống nghệ thuật lâu đời. Ông cố của anh là Nguyễn Văn Sĩ, ông nội là Nguyễn Văn Luông, cha là NSND Thành Tôn đều trở thành nghệ sĩ hát bội nổi danh.