Bí ẩn dòng họ lâu đời nhất Việt Nam, có từ thời Vua Hùng, nghe tên ai cũng sợ

Ở Việt Nam, khi nhắc đến họ người, đa số sẽ nhớ ngay đến những dòng họ phổ biến như Nguyễn, Trần, Lê, Phan, Vũ... Tuy nhiên, bên cạnh những họ quen thuộc ấy vẫn tồn tại nhiều họ lạ, hiếm gặp và ít được biết đến rộng rãi.

Một trong số những dòng họ có cái tên đặc biệt và lịch sử lâu đời nhất Việt Nam chính là dòng họ "Ma". Cái tên nghe tưởng chừng kỳ lạ nhưng lại mang trong mình một lịch sử lâu đời, sâu xa và gắn bó chặt chẽ với thời kỳ dựng nước của dân tộc Việt Nam.

Trong kho tàng truyền thuyết và lịch sử Việt Nam, Vua Hùng được xem là thủy tổ, là người đặt nền móng cho quốc gia Văn Lang - nhà nước đầu tiên của người Việt cổ. Trong số hàng trăm hàng ngàn dòng họ khác nhau tại Việt Nam, họ Ma lại là dòng họ duy nhất được xác định có gốc tích rõ ràng từ thời Vua Hùng.

Theo sử liệu truyền miệng và gia phả của họ Ma, cụ tổ của dòng họ là Ma Khê – một nhân vật lịch sử được miêu tả là văn võ song toàn, từng giữ vị trí quan trọng dưới triều đại của Hùng Duệ Vương - vị vua thứ 18 trong số mười tám đời Vua Hùng. Cụ Ma Khê được vua yêu mến, tin tưởng và phong cho chức tước cao quý, trở thành một trong những cánh tay đắc lực trong công cuộc giữ gìn bờ cõi Văn Lang trước sự xâm lăng của giặc ngoại bang.

Họ Ma không phổ biến nhưng lại có cộng đồng nhất định và tập trung đông nhất tại vùng Cẩm Khê, Phú Thọ – một vùng đất linh thiêng nằm ven sông Thao, được coi là cái nôi của văn hóa Hùng Vương . Người mang họ Ma phần lớn là người Tày, sinh sống tại vùng núi Đọi, nơi mà cụ tổ Ma Khê từng cùng nhân dân lập nên những công trình phòng thủ, trong đó nổi bật là Ma Thành - một đoạn thành cổ dài gần 1km vẫn còn dấu tích đến ngày nay.

Trong suốt hàng chục đời sau đó, hậu duệ của Ma Khê sống ẩn dật, chuyên làm nông, giữ gìn cuộc sống yên bình và không tham gia chính sự. Phải đến đời thứ 43, một cái tên khác mới giúp họ Ma trở lại với dòng chảy chính sử: Ma Xuân Trường (930–966). Ông được nhân dân tôn kính gọi là Ma Tộc Thần Tướng, bởi tài năng quân sự và công lao bảo vệ quê hương đất nước thời kỳ hỗn loạn. Hiện nay, đền thờ ông Ma Xuân Trường vẫn còn tồn tại tại làng Trù Mật (Phú Thọ) và ở Yên Bái, trở thành địa điểm linh thiêng được nhiều thế hệ con cháu dòng họ và người dân tới chiêm bái.

Trong dòng chảy lịch sử lâu dài, có không ít dòng họ có nguồn gốc xa xưa, thậm chí cũng từng được nhắc đến từ thời Hùng Vương. Tuy nhiên, điều đặc biệt khiến dòng họ Ma nổi bật hơn cả là việc họ có ngọc phả – gia phả chính thức được lưu giữ và xác nhận nguồn gốc từ thời Hùng Vương.

Ông Ma Ngọc Bảo, người giữ vai trò lớn trong việc bảo tồn di sản văn hóa của dòng họ, tự hào chia sẻ: "Đến năm 2015, sau nhiều hội thảo, thẩm định của các nhà sử học uy tín trong nước, dòng họ Ma là dòng họ duy nhất được công nhận là có ngọc phả chính thống từ thời Vua Hùng. Đây là một vinh dự rất lớn, không chỉ cho dòng họ Ma mà còn là niềm tự hào chung của dân tộc Việt Nam."

Với nỗi lo ngọc phả có thể thất lạc qua thời gian, ông Ma Ngọc Bảo đã cẩn thận dịch toàn bộ nội dung sang chữ quốc ngữ, rồi in thành nhiều bản để phát cho các chi nhánh dòng họ Ma trên khắp cả nước. Đây là hành động thể hiện sự trân trọng lịch sử, ý thức gìn giữ nguồn cội và tiếp nối truyền thống đáng quý của người Việt.

Mặc dù mang trong mình lịch sử hào hùng và truyền thống đáng tự hào nhưng dòng họ Ma lại thường xuyên phải đối mặt với sự hiểu lầm và kỳ thị vô cớ. Trong quan niệm dân gian hiện đại, từ "Ma" thường bị gán với những ý nghĩa không may mắn, thậm chí là xui xẻo. Chính vì thế, một bộ phận người mang họ Ma đã đổi sang các họ khác như Mè hay Mai, khiến danh xưng dòng họ dần bị mai một.

Ở một số địa phương như làng Mè, chợ Mè, sông Mè..., cái tên "Mè" thực chất là kết quả của sự biến âm từ "Ma", xuất phát từ tâm lý e ngại mà nhiều người mang họ Ma phải chịu đựng. Một số người khác thì chọn đổi sang họ Mai - gần giống về phát âm nhưng nhẹ nhàng và phổ biến hơn trong xã hội.

Trước thực tế đó, ông Ma Ngọc Bảo không khỏi buồn lòng. Ông mong người họ Ma sẽ không quay lưng với nguồn cội, đặc biệt là không quay lưng với những đóng góp to lớn và công lao của các bậc tổ tiên trong nhiều đời.

Nhà sử học Đào Duy Anh từng nhấn mạnh rằng những câu chuyện về họ Ma và cụ tổ Ma Khê được xếp vào truyền thuyết khuyết sử – tức là những câu chuyện truyền miệng chưa được ghi chép đầy đủ trong sử sách cổ. Tuy nhiên, điều đó không làm giảm đi giá trị tinh thần và tầm quan trọng của dòng họ này trong lịch sử dân tộc.

Không chỉ đơn thuần là một dòng họ, họ Ma còn là biểu tượng cho sự trường tồn của văn hóa Việt, là cầu nối giữa truyền thuyết và hiện thực, giữa thời đại các Vua Hùng và đời sống hiện đại hôm nay. Việc một dòng họ nhỏ bé vẫn gìn giữ được gia phả suốt hàng ngàn năm, vượt qua bao biến động thời gian để khẳng định vị thế trong lịch sử là điều hết sức đáng trân trọng.

Trong thời cuộc mà dòng chảy hiện đại hóa dễ khiến người ta quên lãng quá khứ, thì việc một dòng họ như họ Ma giữ được gốc rễ, gia phả và tinh thần dân tộc là một minh chứng sống động cho truyền thống "uống nước nhớ nguồn" của người Việt. Câu chuyện về họ Ma không chỉ là câu chuyện về một dòng họ ít gặp. Đó là hành trình gìn giữ ký ức, là sự kết nối giữa các thế hệ, là niềm tự hào không chỉ của riêng hậu duệ họ Ma mà còn là phần lịch sử thiêng liêng mà mỗi người Việt cần nâng niu và trân trọng.

'Bữa tiệc' đồng hồ bạc tỷ trên khán đài Wimbledon Như Phương20:36:37 15/07/2025Wimbledon 2025 như một buổi triển lãm đồng hồ xa xỉ. Trong khi Chris Hemsworth đeo đồng hồ 675.000 USD, David Beckham chọn Tudor tùy chỉnh đính kim cương.