Trong sử sách ghi chép, khi biết bản thân không qua khỏi, Hoàng đế Ung Chính đã chọn 2 người hợp táng chung trong đó có Đôn Túc hoàng quý phi. Chuyện này đã dấy lên nhiều sự khó hiểu, bởi Đôn Túc Hoàng quý phi trước khi mất là em gái tội thần.

Trong số những bí ẩn chốn cung đình Thanh triều, việc Ung Chính Đại đế chọn Đôn Túc Hoàng quý phi là người phụ nữ thứ hai, ngoài chính Hoàng hậu, được hợp táng cùng ông sau khi qua đời luôn là một câu đố lớn với hậu thế. Điều này càng khó hiểu hơn khi Đôn Túc Hoàng quý phi lại là em gái ruột của Niên Canh Nghiêu – một tội thần mà đích thân Ung Chính đã ra tay x.ử t.ử.

Niên Canh Nghiêu, vốn là một trung thần kiệt xuất từ thời Khang Hi, đã dốc lòng phò tá Ung Chính ngay sau khi tân đế lên ngôi. Mối quan hệ giữa họ không chỉ dừng lại ở quân thần, mà còn sâu sắc hơn ở khía cạnh gia đình: Niên Canh Nghiêu là anh rể của Hoàng đế, khi em gái ông – Đôn Túc Hoàng quý phi – cực kỳ được Ung Chính sủng ái, hạ sinh cho vua 3 hoàng tử và 1 công chúa.

Trong triều đình, Niên Canh Nghiêu là một đại thần nắm trong tay binh quyền, lại được đặc quyền tham gia triều chính, cùng vua bàn định quốc gia đại sự. Thế nhưng, quyền lực và sự nể trọng đó dần khiến vị công thần này trở nên ngạ.o mạ.n, khin.h thườn.g mọi người, thậm chí làm ra những chuyện vượt quá thân phận sau lưng Ung Chính.

Suốt quãng thời gian anh trai hoành hành, làm ra những chuyện "tày đình" ấy, Đôn Túc Hoàng quý phi đều biết rõ. Thân ở hậu cung, bà luôn sống trong thấp thỏm lo sợ, giằng xé nội tâm. Cáo trạng hay không cáo trạng tội danh của Niên Canh Nghiêu, bà đều trở thành người có lỗi. Một bên là anh trai ruột thịt, một bên là phu quân – bậc đế vương mà bà hết mực yêu thương và kính trọng. Quyết định nào cũng đồng nghĩa với việc đẩy một trong hai người thân yêu vào cảnh khốn cùng.

Cuối cùng, sau một thời gian dài đấu tranh tinh thần, Đôn Túc Hoàng quý phi đã đưa ra một lựa chọn đầy bi tráng: vì đại nghĩa diệt thân. Bà đã dũng cảm đem toàn bộ những chuyện mà anh trai đã làm bẩm báo cho Ung Chính. Từ một trung thần được tin cậy, Niên Canh Nghiêu nhanh chóng bị Ung Chính tước đoạt toàn bộ binh quyền và cuối cùng bị kết vào tội chế.t. Sau khi nhận định tội, Niên Canh Nghiêu đã ra đi trong ngục.

Tưởng chừng sau biến cố của anh trai, Đôn Túc Hoàng quý phi sẽ không bị liên lụy. Tuy nhiên, thái độ của Ung Chính đối với bà đã thay đổi một cách rõ rệt. Từ chỗ được sủng ái tột độ, khiến cả hậu cung phải ganh ghét, Đôn Túc Hoàng quý phi giờ đây chỉ nhận được sự lạnh nhạt, vô tâm từ phu quân. Mọi sự đối lập hoàn toàn với quá khứ vàng son.

Vì chuyện này, Đôn Túc Hoàng quý phi dần trở nên buồn rầu, phiền muộn, tinh thần suy kiệt. Chẳng bao lâu sau, bà mắc bệnh nặng. Đáng đau lòng hơn, ngay cả khi bệnh tình chuyển biến xấu, Ung Chính cũng không đến thăm bà dù chỉ một lần. Thân mang bệnh trọng lại đau lòng tột độ vì sự ghẻ lạnh của người mình yêu, cuối cùng, ngày 27/12/1725, Đôn Túc Hoàng quý phi đã ra đi trong sự cô đơn hiu quạnh.

Việc Hoàng hậu được hợp táng cùng Hoàng đế là chuyện hiển nhiên, tuân theo lễ nghi cung đình. Nhưng với Đôn Túc Hoàng quý phi, quyết định của Ung Chính lại khiến nhiều nhà nghiên cứu lịch sử nhà Thanh không khỏi thắc mắc. Theo phân tích của họ, nguyên nhân sâu xa khiến Ung Chính chọn bà hợp táng chung có thể xuất phát từ sự áy náy sâu sắc.

Sự áy náy ấy đến từ cảm giác tội lỗi khi chính sự lạnh nhạt và xa cách của ông là một trong những nguyên nhân chính, đẩy Hoàng quý phi từ đau lòng đến suy kiệt bệnh tật và cuối cùng là qua đời. Có lẽ, việc hợp táng cùng bà là cách Ung Chính muốn bù đắp cho những tổn thương mà bà đã phải chịu đựng, một hành động chuộc lỗi muộn màng dành cho người phụ nữ đã vì đại nghĩa mà hy sinh cả tình thân, rồi lại chịu đựng sự cô độc đến tận cuối đời. Quyết định này không chỉ thể hiện một phần con người phức tạp của Ung Chính mà còn là lời nhắc nhở về những bi kịch thầm lặng nơi chốn cung đình, nơi tình yêu, quyền lực và số phận đan xen một cách đầy nghiệt ngã.